Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przedewszystkimsprawcywilnychikarnychorazpowiązanychznimi
zagadnieńprocesowych,atakżewskazujązakresspraw,któremogłybyć
przedmiotemrozpoznaniawikariuszydiecezji.Szereginformacjinatemat
sądownictwawikariuszymożnaodnaleźćrównieżwkonstytucjachcesar-
skichdotyczącychnapozórjedynieróżnorodnychzagadnieńadministracyj-
nych.Zatemwyłączyćzanalizyzpewnościąmożnabyłotylkotezkonsty-
tucji,którewprostdotyczyłynadzoruwikariuszydiecezjinadpoborem
podatkóworazniektórychzagadnieńściśleadministracyjnych.Zewzględu
naprecyzjęterminologicznąniestosowanowpracyterminuflprawo”,ale
posługiwanosięzamiennąnomenklaturą:flustawa”lubflkonstytucja”52.
Niezależnieodkwestiimocyobowiązującejpóźnorzymskiekonstytucje
cesarskiemiaływwiększościformęlistów,aichjęzyknosiłpiętnonarastają-
cychzwłaszczawVw.różnicmiędzywschodniąizachodniączęściąCesar-
stwa53.Wzwiązkuzróżnorodnościąformkancelaryjnychkonstytucjipo-
przestanonajczęściejnaogólnymodwołaniudorokuwydaniaustawy,choć
niekiedybranopoduwagęwątpliwościcodoichdatowania54.
Wydawaniekonstytucjiodbywałosięczęstownastępstwiesuggestio
urzędnika,doktóregobyłaonanastępniekierowana,istądwpierwszym
rzędzieistotnesąkonstytucjekierowanewprostdozarządcówdiecezji55.
Nieoznaczatojednak,żezachowanywinscriptioadresatzawszemusiałbyć
___
____
___
___
_____
DuCange(1954);Abramowiczówna(1958-1965);Plezia(1959-1979);Mason(1974);Avotins
(1989);Sondel(1997);Jurewicz(2000-2001)orazLewisandShort;LSJ;TGL;TLL.
52Analizęułatwiaływykazy:Mayr(1965);Gradenwitz(1996)orazbaz:BIA;FIURIS;The
RomanLawLibrarybyY.LassardandA.Koptevhttp://webu2.upmf-grenoble.fr/Haiti/
Cours/Ak/.Odczasówpryncypatuconstitutionesmiałymocleges.Zob.G.1,5.flConstitutio
principisestquodimperatordecretoveledictovelepistulaconstituit;necumquamdubitatum
est,quinidlegisvicemoptineat,cumipseimperatorperlegemimperiumaccipiat”.Łaciński
terminlexbyłwokresiepóźnoantycznymtożsamyzpojęciemconstitutioprincipis.Zob.np.
Kussmaul(1981):75-77.
53Natematrodzajówiformkonstytucjicesarskich,zob.Volterra(1971),wskazującyteżna
ciągłośćformwstosunkudoźródełprawaokresupóźnejRepublikiipryncypatu(zwłaszcza
845-869):885-951-oepistolarnejformiekonstytucji,1001-1011-okonstytucjachbędących
fragmentamiwyrokówzapadłychwpostępowaniachsądowychprzedcesarzem;Classen(1977):
16-41-orodzajachkonstytucji,60-91-oepistolarnejichformie,styluiorganizacjikancelarii
cesarskiej;Millar(1977):zwłaszcza228-240,252-259,313-341-głównieowykształconych
wokresiepryncypatudekretach,edyktach,mandatachireskryptach;vanderWal(1980);
Kussmaul(1981);vanderWal(1981):zwłaszcza277-304;Liebs(1992);vanderWal(1999):
141-146.Natematróżnicjęzykakancelarii,zob.Vidén(1984)orazogólnieMillar(2006):1-38.
Por.teżogólnieWipszycka(1999).
54Zob.zwłaszczaSeeck(1919);dlalat364-375;Schmidt-Hofner(2008a);Lounghis,Blysi-
du,Lampakes(2005).
55Zob.Gaudemet(1971b):228.Po438r.wzrosłaliczbakonstytucjicesarskichwydawa-
nychwnastępstwiesuggestioneswyższychurzędnikówcesarskich.Zob.Millar(2006):207-214.
30
