Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RozdziałI
twórcyteatruokresuklasycznego,poczyniłistotnąuwagędotyczącąadaptacji
mitówwdziełachscenicznych:
Poecitragicznitrzymająsięzaśnadalimionprzekazanychprzeztradycję.Kie-
rująsięracją,żeto,cojestmożliwe,jestteżwiarygodne.Niedowierzamybo-
wiemnaogół,żetojestmożliwe,cosięjeszczeniezdarzyło,awierzymyjako
wrzeczoczywistą,żemożliwejestnatomiastto,cosięjużzdarzyło,ponieważ
niezdarzyłobysię,gdybyniebyłomożliwe.Tymniemniejwniektórychtra-
gediachtylkojednolubdwaimionasąznaneztradycji,pozostałezaśzmyślo-
ne.Wniektórychniemanatomiastanijednegotradycyjnegoimienia,jaknp.
wAnteusieAgatona,ajednakutwórsprawiawcaleniemniejsząprzyjemność.
Nienależyzatemzawszelkącenętrzymaćsiętradycyjnieprzekazanychpodań,
naktórychzazwyczajopartesąnaszetragedie.Ubieganiesięotojestwzasadzie
absurdem[ł](Arystoteles,Poetyka,1451b15-25;podkr.M.B.)2.
Zpowyższegofragmentuwynika,żedlastarożytnychGrekówmit(mythos),wraz
zjegovimionami”(onomata),tozasadniczetworzywotragedii.Jednakże,mimo
iżbyłczęściątradycji,niestanowiłnienaruszalnegokanonu-wręczprzeciwnie:
Arystotelesuważałzaabsurdalne(geloios)ścisłetrzymaniesięliterytradycyjnych
opowieścimitycznych.TymsamymStagirytazdefiniowałpostawęartystycznąsta-
rożytnychpoetówtragicznych,dlaktórychmitbyłjedyniepunktemwyjściaima-
trycą,wdużejmierzeznaczonąimionamipostaci,naktórejmoglioniswobodnie
konstruowaćswojąwłasnąfabułętragiczną.Skorobowiemcelemtragediibyło
wzbudzenieuwidzauczućlitościitrwogi,fabułamusiałaporuszaćzagadnieniamu
bliskie,zatemstarymitmusiaładaptowaćwspółczesnewidzowiproblemy.
Spisanietragediigreckichnapapirusieiichrozpowszechnieniewformie
tekstowejstanowiłokrokkuvznieruchomieniu”mituwjegozapisanychwer-
sjach.Świadomośćtakiejścieżkirozwojuopowieścimitycznejmafundamental-
neznaczeniedlawszelkichdywagacjidotyczącychtakzwanegokanonu.vUsta-
lonywzorzec”-indeks3opowieścimitycznej-jestwytworemkulturypisma
dążącejdoznieruchomieniaiujednoliceniadynamikiistnieniamitu.Wtakiej
bowiemformiemitmożebyćpodstawąkształtowaniatożsamościjednost-
kowej,narodowejczyetnicznej,amatrycatożsamościowajestpierwotnąpo-
trzebąkażdejjednostkiludzkiej,corozpoznaładośćdokładniepsychoanaliza,
anektującamityczneformysymbolicznedoobjaśnieniazjawiskpsychicznych.
Nieulegawątpliwości,żepiśmienneremediacjemitówprzyczyniłysiędoich
2WszystkiecytatyzPoetyki,jeśliniezaznaczonoinaczej,podajęnapodstawietłu-
maczeniaHenrykaPodbielskiegozwydaniaArystoteles1983.
3Określeńvindeks”ivincydent”wodniesieniudorecepcjimitówużywamwzna-
czeniu,jakienadałimJacekWachowski(1993),któryindeksemnazywardzeńtożsamo-
ściowymitu,aincydentemwszelkiejegowersjeadaptacyjne.
