Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bilnieumocowanejstrukturynludowejwizjiświataiczłowieka”możebyćprzydat-
nemickiewiczologii?Czyzwrotmitologicznymożestworzyćperspektywęponow-
negoodczytaniadziełMickiewiczalubtylkojakiegośichaspektu?
Najistotniejszewświetledualnegomitujestnapewnopotwierdzenieintuicji
MickiewiczanatematdualizmuteologicznegoSłowian.Przełomreligioznawczy
potwierdzanietylkoprawdziwośćpoglądu,żeludowośćjestoknemnaSłowiań-
szczyznęzantecedencjamiirańskimi,aleteżwnowymświetleprezentujenam
umysł,którytakąludoznawcząinklinacjękonsekwentnieujawnia.Przełombowiem
wyjaśniatęinklinacjęjakodążeniedorozpoznaniapoprzezludowośćreliktowych
strukturwyobraźniowych,umożliwiającychsamorozpoznawaniesięumysłuprzez
tewiekowekonstruktymityczneustrukturyzowanego.Biorącpoduwagęjużchoćby
to,jakwielkieznaczenie–zwłaszczawbadaniachpowojennych–przykładanodo
związkówutworówMickiewiczazludowością17,wypadastwierdzić,żestrukturalne
ujęciearchaicznychwyobrażeńwświetleprzełomureligioznawczegoniemożebyć
pominięte.Dostępnanamstrukturanludowejwizjiświataiczłowieka”,osadzona
napodłożudualistycznegomitukosmogonicznegoSłowian,pozwalabadaćstruk-
turalnezwiązkidziełaMickiewiczazludowością.Wyraźnienakreślonewektory
strukturyświataludowejpolidoksjipozwalajązobaczyćcałyteninspirującyroman-
tykówrezerwuaranimizmu(upostaciowańprzyrodniczychświataduchów),ma-
nizmu(wiarywdychotomicznyświatduchówprzodków),magii,kultuprzedmio-
tówprzyrodyidemonologiiwnapięciubinarnym.Strukturanludowejwizjiświata
iczłowieka”dajemożliwośćodszukaniaizweryfikowaniajejobecnościwMickiewi-
czowskiejnwizjiświataiczłowieka”.Umożliwiazbadanieodpowiedniościmiędzy
nimi.Zwłaszcza,żemitludowy,uznanyzaprasłowiańskirelikt,ostworzeniuświata
przezdiabłaiBoga,jestjużwpracachzkońcawiekudwudziestegoipoczątkudwu-
dziestegopierwszegotraktowanyjakobrakujące,leczodnalezioneogniwoirańskiej
etnogenezySłowian.Etnogenezętępotwierdzaautorytetdawniejiostatniopubli-
kowanychpracjęzykoznawczych,archeologicznych,etnograficznychietnologicz-
nychorazreligioznawczych(komparatystycznych).Etnogenezatajestowocemba-
dańpokrewieństwapomiędzywierzeniamiirańskimi,prasłowiańskimiiludowymi.
Azatem,pogłębienieetnogenezySłowiansięgającedualizmuirańskiego,ajeszcze
głębiejwierzeńindo-irańskich(antecedencjiaryjskichdwoistegoświata),ujawnia
dualnepokrewieństwofascynującejromantykówPrasłowiańszczyznyiludowości.
UjęciemitologicznedawnejSłowiańszczyzny,możliwewświetlereliktukos-
mogonicznego,ujawniazarazemciągłośćromantycznychzainteresowańludowym
iorientalnymobrazemświata.Ciągłośćtajestjeszczejednąprzesłankąwyjaśnia-
jącąniezwykłezainteresowanieromantykówOrientem.JózefBachórz,konstatu-
jąctenfaktwartykuleRomantycznefascynacjeegzotyką,stwierdził,żenegzotyzm
pierwszejpołowyXIXwiekubyłnietylkoorientalizmem,aleifiloorientalizmem”18.
doprzełomuwetnografiipolskiejwostatnichdekadachwiekudwudziestego.Eliadeodrzuciłwpływbo-
gomilizmunaSłowiańszczyznęzachodnią.Obecnośćnajejobszarzedualnegomitukosmogonicznego
jestdlareligioznawcydowodemjegostaroirańskiegorodowodu.
17Zob.:A.Artwińska,Poetawsłużbiepolityki.OMickiewiczuwPRLiGoethemwNRD,Poznań
2009,s.21–59.
18J.Bachórz,Romantycznefascynacjeegzotyką,w:nZłączyćsięzburzą…”,Gdańsk2005,s.226.Ba-
chórzrozpatrujefascynacjęegzotykąromantykówjakoprzejawichotwartościpoznawczej:nWynalazek
artystycznyodoniosłościaktualnejponaszednidokonałsięnawielkąskalęwłaśniewtedy,gdyromanty-
13
