Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kanonzagadnieńetnogenetycznych
Wartozauważyć,żewpismachSurowieckiegoustaliłsiękanonzagadnieńetno-
genetycznych–kluczowychwrozwijającejsięslawistyce63.Dziękimetodzieantro-
pologicznej(rasowegorozróżnianiamigracjiindo-europejskiej)naczołowysunęły
siękwestiekolebkiSłowian,datowaniaichmigracji,kierunkujejprzebieguoraz
ostatecznejlokacji.ZdaniemGelliosiągnięciaSurowieckiegosąpoważne:nPrze-
dewszystkimnależymuprzyznaćzasługęwyprowadzeniaSłowianodWenedów
ioznaczenia(choćniewsposóbwolnyodpewnychbłędów)słowiańskiegoobszaru
zasiedleniaorazgłównychkierunkówichekspansji”64.Doosiągnięćtychnależydo-
daćmigracyjnąkoncepcjęetnogenezySłowian,opartąnaustaleniachdotyczących
ichkolebki,bojednakSurowieckimiałswojąhipotezęnatematpraojczyznySło-
wian.TwierdziłwrozprawieOsposobachdopełnieniahistorii,żenwszystkieznane
religiemiaływielezabytkówzewspólnegoźródła!Skąd,kiedy,przezkogoteroz-
niesionezostałypoziemi,niezasięgażadnapamięćludzka”65.Uważałjednak,że
choćnHistoriapoczątkunarodówsłowiańskichbezwątpieniazostanienazawsze
takciemnąiniepewną,jakhistoriapoczątkuwszystkichinnychnarodówziemskich.
TajednakokolicznośćniepowinnazrażaćuczonychSłowianów”66.Wkorespon-
dencjidoWoroniczaw1807r.szukałichgenezywśródludówIndii,Kaukazu,Ta-
naizyiErydanu67.nPrzegarniającichszczątki–czytamywliście–rozmiecioneod
tysiącaburzącychczasów,szukaliśmywnichnajdrobniejszychśladówpoczątku,
obyczajów,religiiwielkiegonaroduSłowian”68.WŚledzeniupoczątkunarodówsło-
wiańskichjestjużautorprecyzyjniejszy,bowiemwodpowiedzinastawianesobie
63NieprzypadkiemSurowieckiegotłumaczyłSzafarzyk.WpracachSurowieckiegouznaniebudziła
biegłośćnietylkoetymologicznaietnograficzna,alerównieżwposługiwaniusięźródłamihistorycznymi
Pliniusza(CaiusPliniusSecunduszwanytakżeMaior,23–79n.e.),Tacyta(PubliusCorneliusTacitus,
55lub56–ok.120),Ptolemeusza(PtolemaeusClaudius,ok.100–ok.178)iStrabona.Jakpodkreślił
Gella,nSkrupulatnaanalizaretrospektywnadoprowadziłaSurowieckiegodoprzekonania,iżludemsło-
wiańskimbyliwspomnianiprzezstarożytnychautorówWenedzi”.A.Gella,op.cit.,s.50.
64A.Gella,op.cit.,s.57.Surowieckinapodstawieźródełhistorycznychstwierdził:nWszystkietedo-
wodynaprowadzająnasdooznaczenianastępującychgranicówczesnymposadomSłowianówWenedij-
skich.PocząwszyodWisływzdłużkrainyEstówprzezdzisiejszyNiemen,Żmudź,Inflanty,Estonijąaż
dowschodnichkońcówBałtyku;stamtądokołozrzódełWołgiiDnieprudoujściaPrypeci;daleywdłuż
teyrzekidojeyzrzódeł,przezczęśćPolesiaiWołynia,przezwyższyDniestrażpoTatryiWisłę,która
odtądbyłaścianązachodniądzielącąichodnarodówgermańskich”.W
.Surowiecki,Śledzeniepoczątku
narodówsłowiańskich(wydaniefototypiczne),przedmowaW
.Hensel,Wrocław1964,s.36.
65Cyt.za:A.Gella,op.cit.,s.56.
66W
.Surowiecki,W
.Surowieckiegozdanie…,s.21.
67W
.HenselprzedstawiłtezęŚledzeniapoczątkunarodówsłowiańskich…natlekoncepcjietnoge-
netycznychpoczątkuwiekudziewiętnastego:nWysuwanotakżesugestieopochodzeniuSłowianzAzji
Mniejszej.Takąopinięwyrażałnp.Surowieckiw1.ćwierciXIXw.,wywodzącstamtądWenedów”.Zob.
W
.Hensel,EtnogenezaSłowian,w:MałysłownikkulturydawnychSłowian,red.L.Leciejewicz,Warsza-
wa1972,s.435.P
.J.SzafarzykwrozdzialePrzeglądszczepówzWendamiczyliSłowianamigraniczących
przedstawiłMedięwAzjiMniejszejjakoobszarpodbojuScytówprzedzierającychsięnapołudnieprzez
Kaukaz:nWczasieswegopobytuwMedyi,przejęliScytowiewielesłówmedyjskich,codobrzeobjaśniać
możesąsiedztwoichtudzieżzmieszaniesięzSarmatami,narodemmedyjsko-perskim”.J.P
.Szafarzyk,
Słowiańskiestarożytności,przeł.H.N.Bońkowski,posłowieT.LewaszkiewicziJ.Strzelczyk,Poznań
2003,s.183.MediaznanaSzafarzykowijakoobszarhistorycznegościeraniasięwVIIw.p.n.e.ludów
irańskich(medyjsko-perskich,scytyjskich,sarmackich)byłarozpatrywanaprzezSurowieckiegojakoob-
szarpochodzeniaSłowian.
68Cyt.za:A.Gella,op.cit.,s.44.
23
