Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI.PODSTAWYSOCJOLOGICZNEGOPOJMOWANIAKULTURY
upoetyPindara(ok.518r.p.n.e.-ok.438r.p.n.e.)czyhistorykaHerodota(ok.
485r.p.n.e.-ok.425r.p.n.e.).
„JużHerodotnieobruszałsięiniepotępiałinności,leczstarałsięją
poznać,zrozumiećiopisać”(Kapuściński2004:104).
ZatemwstarożytnejGrecjipojawiłsięiumacniałpogląd,żekonwencja,
umowajestwżyciuspołecznymnaderważna;niektórzysofiścitwierdziliwręcz,
żestosunkiumownesąważniejszeodnaturalnych.Możnatuwtrącić,żesofi-
stomzawdzięczamyteżpoczątkiestetykiczyteoriisztuki,przedewszystkim
sztukiscenicznej,odnośniektórejsofiścistosowalitrzypojęcia:naśladownic-
twa,iluzjiioczyszczenia.
Oczywiścieniewiemy,czyjakichśprzejawówrefleksjinadtym,codziś
nazywamykulturą,nieznaleźlibyśmywcywilizacjiegipskiej(np.wubocznych
wzmiankachwKsięgachumarłych),cywilizacjiindyjskiej(np.wWedachpisa-
nychwlatach1500-500p.n.e.)czywcywilizacjichińskiej(np.wwypowiedziach
Konfucjuszażyjącegowlatach551-479p.n.e.).Jeżelitakbyło,toniestałysię
onejednakinspiracjądladalszychrozważańnadkulturąwobrębiecywilizacji
europejskiejitymsamymnieweszłydorefleksjiformułowanejipisanejwję-
zykacheuropejskich.Taksięzłożyło,żeźródłacywilizacjieuropejskiejtkwią,
międzyinnymi,wstarożytnejGrecji-takżeodnośnierefleksjinadkulturą.Nie
miejscetunawyjaśnienieprzyczynowego„cudugreckiego”-czyliniezwykłego
rozwojumyśli,sztuki,życiapolitycznegowczasachantycznych.Odnośnieinte-
resującychnastutajspraw-czylirozróżnienianaturyitego,comożemyuzna-
waćzakulturę-możnaprzypuszczać,iżgłównąprzyczynąbyłaprzestrzenna
ruchliwośćstarożytnychGreków,którzypenetrowalirozległeobszarycałego
ówcześnieznanegoświataczytowcelachhandlowych,czywcelachkoloni-
zacyjnych,czywcelachczystopoznawczych(Herodot).Przejawialiprzytym
sporąciekawośćpołączonązrelatywną-jaknatamtewieki-tolerancjąwobec
innychspołeczności,ichzachowańiwyglądu.Niebezznaczeniabyłoteżdo-
syćwczesnezaadaptowanieprzezstarożytnychGrekówpismaalfabetycznego
umożliwiającegozapisywaniebardziejwyrafinowanychmyśli.
Ciąglejednakniebyłoaniterminu,anizwiązanegoznimpojęcia,które
wsyntetycznysposóbujmowałobycałośćludzkichspraw.
Termin„kultura”obecnybyłwstarożytnejłacinieidotyczyłuprawy
(cultus,czyliuprawa,hodowla,pielęgnowanie).WstarożytnymRzymieroz-
począłsięteżstopniowyprocesnadawaniatemuterminowinowych,aprzytym
szerszychznaczeńzbliżonychdowychowania,nadawaniapoloru,ogładyitp.
Mamytudoczynieniazprzykłademstosunkowoczęstegozjawiskajęzykowo-
-myślowego:jednoczesnejmetaforyzacjisłowawrazznadawaniemmunowe-
go,wtymprzypadkuteższerszegoznaczenia.Trzebawtymwzględziedostrzec
rolęCycerona,któryużył(coprawdadośćubocznie)wswychRozmowachtu-
32
skulańskichokreśleniaculturaanimi(uprawaduszy)naswoisteoznaczeniefi-
