Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI.PODSTAWYSOCJOLOGICZNEGOPOJMOWANIAKULTURY
stanowispecyficznieludzkisposóbprzystosowaniasiędośrodowiska,are-
alizujesiępoprzezprzekazmiędzyjednostkamiipokoleniami,tworzącwten
sposóbswoistyłańcuch.Stądrolajęzyka,którąpodkreślałautor,takodnośnie
tworzeniakultury,jakijejprzekazywania.Herderzauważaprzytym,żemimoiż
kulturapostępujeciąglenaprzód,niemusistawaćsięprzeztocorazdoskonal-
sza.Autornigdziedokładnieniedefiniujekultury.Piszetylko,iżjestto„tradycja
wychowaniaczłowiekawkierunkujakiejkolwiekpostaciszczęśliwościludzkiej
iludzkiegotrybużycia.(…)Zależnieodtego,jakąjesttatradycja(…)takimsta-
jesięczłowiek,takzostajeonukształtowany”(Herder1962,t.1:388).Wtych
rozważaniachmożnazauważyć,iżkulturawedługHerderaoznaczaładosko-
naleniesięjednostki,jejkwalifikacji,technikiiumiejętnościwbardzoszerokim
znaczeniu.TrzebapodkreślićzasługiHerderawtym,że:
●używałtegoterminuizwiązanegoznimpojęciawsposóbdośćsystema-
tyczny(byłomuonopotrzebnedozrozumieniapowstaniagatunkuludzkie-
goorazróżnicmiędzyspołeczeństwami);
●dostrzegałipodkreślałrolęjęzyka(szerzej-komunikowania,bowiem
wspominałnietylkoomowie,aleteżomimiceorazopiśmie)wtworzeniu
ifunkcjonowaniużyciaspołecznegoorazprzekazywaniusamejkultury.
OmowieHerderpisałnastępująco:„Tchnienienaszychuststajesię
obrazemświata,odbiciemnaszychmyśliiuczućwduszyinnegoczłowie-
ka”(Herder1962:396).
WpołowieXIXwiekuwpismachGustavaKlemmapojawiłosiępojęciekul-
turyrelatywniepojemnei-jaksięokazuje-bliskiedzisiejszemucodozakresu.
OtóżwedługKlemmakulturaobejmujewszystkieaspektyżyciaspołecznego,
czyliobyczaje,wierzenia,formyustrojowe,rzemiosłaiumiejętności,życiedo-
moweipubliczne,religię,naukęisztukę(por.Bagby1975;Kłoskowska1980;
1981).Niestety,wpismachKlemmanieznajdujemykryteriówpozwalających
stwierdzić,naczympolegającechycharakterystycznekultury.Wymienianiejej
dziedzinbezpodaniatychcechsprawia,iżzbiórtego,comożnazaliczyćdo
kulturynigdyniejestzupełniedomknięty.
DefinicjąKlemmaprawdopodobniezainspirowałsięEdwardBurnettTylor
(1832-1917),któryw1871r.,wpracyPrimitiveCulturestworzyłwłasną,intere-
sującą,pojemnąiprzekonującądefinicjękultury.DefinicjaTylorajestzazwyczaj
najęzykpolskitłumaczonanastępująco:„kulturalubcywilizacjajesttozłożo-
nacałośćobejmującawiedzę,wierzenia,sztukę,prawo,moralność,obyczaje
iwszystkieinnezdolnościinawykinabyteprzezczłowiekajakoczłonkaspołe-
czeństwa”.Trzebawspomnieć,iżdefinicjatanietyleupowszechniłatopojęcie
wangielskiejstrefiejęzykowej(bobyłoonojużtamobecne),ilenadałamuprze-
konująceznaczenie,zaśprzyokazjizainicjowaładalszyrozwójrefleksjinadkul-
turąnatymobszarzejęzykowym,atakżerozwójantropologicznychbadańnad
kulturąnaróżnychkontynentach.Ponadtodefinicjatastałasięniemalklasycz-
34
nąipowszechnąwwieluinnychjęzykachikrajach(takżewPolscedziękiopu-
