Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
blikowaniuksiążkiTylorapt.Cywilizacjapierwotnaw1896roku).Wartozwrócić
uwagęnawielewalorówtejdefinicji-np.systemoweujęciekulturyorazjejre-
latywniewyczerpującerozumieniejakozespołuzjawiskwytworzonychwżyciu
społecznym.Podkreślićteżnależytraktowaniewtejdefinicjikulturyicywilizacji
jakosynonimów(coskądinądniejestcałkowicieprzekonujące).NadtoTylor
niesłusznezaliczadokulturyzdolności,zaś-odziwo-pomijajęzyk.Takczy
inaczej,definicjaTylorabyłapodejmowana,rozwijanaiuzupełnianazarówno
przezlicznychantropologówkultury,jaki,niecopóźniej,przezsocjologówprzez
wielenastępnychdziesięcioleci.
WXXwiekutworzonorozlicznedefinicjeikoncepcjekultury,awynikałoto
zwieluokoliczności.Popierwszeztego,żewszelkiedefinicje,awięcidefinicje
1.POWSTANIEIROZWÓJSOCJOLOGICZNEJREFLEKSJINADKULTURĄ
kulturytoswoistyprzejawkultury.Cozatymidzie,osobiste,ajeszczebardziej
społeczno-kulturoweuwarunkowaniamyślidanegoautorawpływaćmogąna
różneartykulacjepojęciakultury.Ponadtojesttoteżprzejawswoistejtwórczo-
ściautorów-definicjamożewszakteżbyćjakąśkreacjąspołecznegoświa-
ta,odkryciemczegoś,naconiktinnyniezwróciłwcześniejuwagi.Wreszcie
potrzecie,różneskojarzeniamogą,anawetmusząprzychodzićbadaczom
dogłowywzetknięciuzróżnymiwytworamiiformamikulturowymipowstałymi
wróżnychspołeczeństwachiepokach.Towszystkoniepowinnooczywiście
usprawiedliwiaćwszelkiego„słowotwórstwa”inieuzasadnionychambicjiauto-
rówwtejdziedzinie.Większośćbowiemdefinicjiniewielenowegownosiłado
refleksjinadkulturą,niemawięcpotrzebyichprzywoływaćanitymbardziejbez
szczególnegopowodubraćichpoduwagę.
Zrozlicznychdefinicjikultury,którepojawiłysięchoćbywXXwieku,warto
natomiastwspomniećdlaprzykładuodwóch:
RalphLinton(1893-1953)wswychopublikowanychw1945r.Kulturowych
podstawachosobowości(Linton1975:44)pisał,iż„kulturajestkonfiguracjąwy-
uczonychzachowańiichrezultatów,którychelementyskładowesąpodzielane
iprzekazywaneprzezczłonkówdanegospołeczeństwa”.Jakłatwozauważyć,
autorpodkreślafakt,iżkulturajestnabyta;ponadtofakt,iżskładasięonatak
zzachowań,jakizichrezultatów;wreszcieLintonakcentujespołecznycharak-
terkultury,choćjakoantropologchybazbytmocnopodkreślaswoiste„zamknię-
cie”kulturywobrębiespołeczeństw.
BardzozasadnewydajesięteżprzywołaniedefinicjiAntoninyKłoskowskiej
(1919-2001),wedługktórej„kulturajesttowzględniezintegrowanacałośćobej-
mującazachowanialudziprzebiegającewedługwspólnychdlazbiorowościspo-
łecznejwzorówwykształconychiprzyswojonychwtokuinterakcjiorazzawie-
rającawytworytakichzachowań”(Kłoskowska1963;cyt.zdrugiegowydania:
1980:40).Autorkawswejdefinicjiuwzględniapewnesystemoweaspektykul-
tury,podkreślajejprzejawianiesięzarównowewzorachzachowań,jakiwsa-
mychczynnościachorazwwytworachtychczynności,wreszcieakcentujefakt,
iżtworzonajestonawtokuwspółoddziaływanialudzinasiebie.Wzasadzie
niewielejużmożnadodaćdosocjologicznejdefinicjikultury-tadefinicjawydaje
siębyćwyczerpującą.
Jednaktękrótkąprezentacjędziejówrefleksjinadkulturą,wktórejpodkreśla-
nesąjejspołeczneaspekty,kończymywłaśnienadefinicjiAntoninyKłoskowskiej
35
