Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powstanie
narodów
25
wspólnotyosilnympoczuciuodrębnościitożsamości,mówiąceswoimjęzy-
kiemnarodowymirozwijającewłasnąkulturęwysoką,byłyjednakograniczo-
nedowyższychwarstwspołeczeństwa-arystokracji,wykształconejszlachty
iduchowieństwa,niekiedyzamożniejszegomieszczaństwa.
JeszczeinnepodejściedokwestiipoczątkównarodówprezentujeBenedict
Anderson(1997),któryłączyrozwójwspólnotnarodowychzezmniejszającym
sięznaczeniemreligiiitożsamościzwiązanychzpaństwemdynastycznymoraz
zupowszechnieniemdrukuiekspansjąkapitalizmu.Drukikapitalizm,dzięki
któremudrukowaneksiążkibyłyszybkoiefektywnierozprowadzane,pozwoli-
łyuzmysłowićludziom,żesąteżinni,którychwprawdzienieznająosobiście,
zktórymisięosobiścieniekontaktują,alektórzyczytająksiążkiwtymsamym
języku,rozumiejątesamekodykulturoweiżyjąwtymsamymświeciesymbo-
licznym.Istniejezatemwspólnota,którejcałejsięniezna,aleoktórejistnieniu
wnioskujesięnapodstawieliczbydrukowanychisprzedawanychksiążek.Jest
towspólnotawyobrażona–naród8.
Iwreszcienajczęściejspotykanestanowisko,zgodniezktórymnaródto
zjawiskostrictenowoczesne,związanezkońcemtradycyjnegospołeczeństwa
stanowego.WłaściwyokrespowstawanianarodówwEuropieprzypadana
wiekXIXizwiązanyjestzrewolucjąfrancuskąikońcemfeudalizmu.Jedni
autorzy(zob.Hobsbawm2010;Calhoun2007)akcentująpierwszyzczynników
-opoczątkachnarodówmożnamówićdopieroporewolucji,którejkonsek-
wencjąbyłounarodowieniewarstwplebejskich.Wczasierewolucjicałystan
trzeci,weFrancjiobejmujący96%mieszkańców,zaczętonazywaćnarodem
-ludem9.Dodatkoworewolucjawprowadziłazasadęludujakojedynegosu-
werena,codałopocząteknowejformiewspólnotypolitycznejinowemutypowi
zbiorowejtożsamości.Inniautorzyuważają,żepowstanienarodówzaczęło
sięwprawdziewXIXwieku,aleniebyłowynikiemprocesówpolitycznych
iświadomościowych,leczgospodarczych-dziewiętnastowiecznejmoderni-
zacji,uprzemysłowienia,urbanizacjiirozwojukapitalizmu.Togwałtowny
rozwójprzemysłuwymusiłujednoliceniejęzykoweikulturowezbiorowości
(anierewolucja,jakdowodziCraigCalhoun),cowrezultaciedoprowadziło
dopowstanianarodów(więcejozwiązkachmiędzymodernizacjąapowsta-
niemnarodówpiszęwrozdziałach2i7)10.
8Drukdodatkowowymusiłstandaryzacjęjęzyka-utrwaleniejegoniektórychformizredukowanie
dialektów.
9Zestanutrzeciegonakolejnychetapachrewolucjiwykluczanocoraztoinnegrupyosób,np.miesz-
czan,kupców,bogatych,takwięcwielkośćnaroduutożsamianegozestanemtrzecimradykalniesię
zmniejszałainiestanowiłajuż96%ludnościFrancji(Wielomski2007,s.68-72).
10
Trzebazaznaczyć,żerecepcjaideifrancuskichwróżnychkrajachbyłaróżna.OilewPolscepo-
wstanienarodubyłowynikiempozytywnegooddziaływaniaideifrancuskichiwojennapoleońskich,
