Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2iKierunkiargumentacji
retycyniesąwtymujęciuzkoniecznościkonstruktywnymiinterpretatorami
prawa,gdyżmajądostępdowieluróżnychperspektywyinterpretacyjnych,
asampozytywizmnieprzesądzaotrafnościktórejkolwiekznich.Taostat-
niapozytywistycznatezaznajdujeswojeodzwierciedleniewprostym,bynaj-
mniejnieodkrywczymodróżnieniuprawniczychnrozumowańoprawie”
(reasoningaboutlaw),awięcwszczególnościanalizpojęciaprawa,odnrozu-
mowańnapodstawieprawa”(reasoningaccordingtolaw)42,wtymrozumo-
wańdotyczącychinterpretacjiprawa.
Coterozważaniaznacządlanas?Nieulegawątpliwości,żewskazane
poglądy(pókicoograniczającesiędotwierdzeńjedyniemetodologicznych,
anieprzedmiotowychtwierdzeńteorii)oddająwjakimśstopniurozmaite
truizmyoprawie(cojednocześniepokazuje,żewybórmetodologiijestprzy-
najmniejczęściowoarbitralny).Pozytywistycznypogląd,żerozumowania
oprawieróżniąsięodrozumowańinterpretacyjnych(napodstawieprawa)
oddajeprzecieżpowszechnąintuicję,żeprawojestnoczywistym”zbiorem
generującychobowiązkiprawneźródeł.Akceptowaniegonieoznaczajed-
nak,żerekonstrukcjanormniemożeprzebiegaćnawieleróżnychsposobów,
cooddajepowszechneprzekonanie,żeczasempotrzebnyjestarbiter,który
rozstrzygnieoznaczeniunormy.Natomiastteorienormatywne,wartościu-
jące,takiejakteorieDworkinaiFinnisa,pozwalająuchwycićpewnesprawie-
dliwościoweisłusznościoweintuicjesugerujące,żerozstrzygnięciaprawne
mająrealizowaćpewienideał,któryniejestnigdy-zewzględunaludzką
ułomność-wyprowadzalnyzeskończonegozbioruprzepisówprawnych(czy
42Popierwsze,reasoningaboutlawjestdomenąbadańteoretycznoprawnych,wwyniku
którychmożemyidentyfikowaćnormyprawnepoprzezanalizędostępnychźródeł;po
drugie,reasoningaccordingtolawtorozumowanieprowadzącedopraktycznejkonklu-
zji(sc.decyzjistosowaniaprawa),którajestukształtowanazarównoprzezautorytatywne
dyrektywyprawne(określonezapomocąrozumowaniapierwszegorodzaju),jakiprzez
dostępneargumentymoralneipraktyczne,którezostaływyłączonezzakresujurysdyk-
cjiobowiązującychnormprawnych(lecztentyprozumowaniajestproblememteorii
rozumowańprawniczych).Torozróżnieniejestobecneszczególniewteoriachtwardego
pozytywizmu.Zichpunktuwidzeniazasadyprawne(moralne-wrozumieniuDworkina
lubpozytywistówinkluzyjnych)mogąkierowaćrozumowaniemsędziów(reasoningaccor-
dingtolaw),aleniemogąstanowićpodstawrozumowania,któreokreśla,cojestprawem
wdanejjurysdykcji(reasoningaboutlaw);por.J.Raz,Incorporationbylaw,nLegalTeory”
10/2004,s.17.Instytucjesystemuprawamająwobectakichpozaprawnychnormjedy-
niewładzęaplikacyjną(applicativepower),aniekreacyjną(creativepower);por.L.Green,
LegalPositivism,[w:]nStanfordEncyclopediaofPhilosophy”
,część3,http://plato.stanford.
edu/entries/legal-positivism(dostęp:1.02.2017),orazJ.Raz,PracticalReasonandNorms,
oxford1990,s.152-154.
29
