Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2iKierunkiargumentacji
osiągnięciapewnejrefleksyjnejrównowagi52pomiędzynaszymwłasnymjej
ujęciem(koncepcją,czyliteorią)ajejnajlepszymmożliwymuzasadnieniem
(interpretacyjnym,metodologicznym)53.Znaczyto,żedeskryptywnesądy
dotyczącenaturypraktykiprawa,formalnieokreślanejakosądyzpoziomu
przedmiotowegoteorii,muszązostaćskonfrontowaneznormatywnymi
sądamiuzasadniającymitępraktykę(tj.sądamibędącymirezultatemkon-
struktywnejinterpretacjitejpraktyki).Tozaśprowadzidoprzypisaniauza-
sadniającejfunkcjiprawu,którezawszejestrezultatemjakiejśinterpretacji
(wwydaniuDworkina-konstruktywnej,alejakwskazywałemwcześniej,nie
jesttojedynymożliwyrezultat).Holizm,któryDworkinwydajesięakcepto-
wać54,wymaga,abypotraktowaćwszystkiesądyteorii(wyrażonejzapomocą
zdań)jakoznaczącejedyniewzwiązkuzinnymisądami(zdaniami)tejteorii
(toteoriatworzyznaczącącałość),atworzącecałościowąteorięprzekonania
(wyrażonepoprzezzdania)stanowiąswoistąsieć(webofbelief).Wtymsensie
podziałnateorięimetateorięjestfaktyczniearbitralny,taksamojakkrytyko-
wanyprzezholistycznychpragmatystówpodziałsądównasądyanalityczne
isyntetyczne(por.np.słynneDwadogmatyempiryzmuW.V.Quine’a55czy
AnalyticandSynthetic:AnUntenableDualismM.G.White’a)56.Wartonadmie-
nić,żezpunktuwidzeniapragmatycznegoholizmu(przynajmniejwwersji
White’a,któraniezawężazbiorusądówholistycznierewidowalnychdozbioru
sądówdeskryptywnych,leczpozwalauwzględnićtakżesądynormatywnej
etykiiepistemologii),naszedoświadczenia(zarównoobserwacjewpływające
nakształtsądówopisowych,jakidoświadczeniainnegorodzaju,np.emocje
moralne,wpływającenakształtpewnychnormatywnychsądówetyki)zawsze
pozwalająnarewizjętworzącychnasząuprzedniąteorięgrupprzekonań.
Jestbowiemtak,żeprzyjęciepodstawowychprzekonańprzezkażdegoznas
jestjużwjakiśsposóbzależneodpewnejbardziejpodstawowejteoriintła”
52PojęcietopochodziodJ.Rawlsa,któryużyłgodoopisusposobuokreślanatreścizasad
sprawiedliwości,por.idem,Teoriasprawiedliwości,przeł.M.Panufnik,J.Pasek,A.Roma-
niuk,Warszawa2004.
53Por.R.Dworkin,Law’sEmpire,op.cit.,s.90.
54Por.np.idem,Teoriginalposition,nTeUniversityofChicagoLawReview”40/1973,
s.500-533.
55W.V.Quine,Twodogmasofempiricism,nPhilosophicalReview”60(1)/1951,s.20-43
(polskiewydanie:idem,Dwadogmatyempiryzmu,[w:]idem,Zpunktuwidzenialogiki.
Esejelogiczno-filozoficzne,przeł.B.Stanosz,Warszawa1969,s.49-77).
56M.G.White,TeAnalyticandtheSynthetic:AnUntenableDualism,[w:]idem,From
aPhilosophicalPointofView,s.97-107(oryginalnieopublikowanew:S.Hook(red.),John
Dewey:PhilosopherofScienceandFreedom,ASymposium,NewYork1950,s.316-330).
33
