Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Wybraneteorieekonomicznekluczowedlawycenyprzedsiębiorstwa
37
nawieluziemiachEuropyprzedchrześcijańskiejwieleważnychdóbrzpunktuwi-
dzeniainteresucałychspołeczności,takichjaknp.ziemia,byłowłasnościąwspólnot
rodowych,plemiennych.Wśredniowieczuproblemyekonomicznebyłyrozpatry-
wanewkategoriachnormatywnych.Takteżpodchodzonodokwestiiwłasnościzie-
mi.Scholastycyuważali,żewspólnawłasnośćjestzgodnazprawemnaturyizgod-
nazewzoremżywotaJezusaijegoapostołów.Wtymczasieobowiązywałotakże
podejście,wedługktóregowszelkaziemianależydoBoga,któryprzekazałpod
opiekęczłowiekasprawującegowładzęnamocyprawaboskiego,czylikrólaoraz
Kościoła.WfeudalizmienaWyspachBrytyjskichniebyłowłasnościprywatnej,
byliwłaścicieletytularni,ziemietytularnienależałynp.dokrólawAngliiczyteż
doprzywódcówklanówwSzkocji.Zmieniającysięwładcamógłzmienićnadania,
zczegonaszerokąskalęskorzystałWilhelmZdobywca,którypopodbojuAnglii
zleciłoszacowaćwartośćnieruchomościziemskich(łąk,lasów,pastwisk),jakrów-
nieżdochodyzrybołówstwa,młynóworazsalinnapotrzebyokreśleniadochodów
zziemkoronyikrajowegopodatkugruntowego51.Praktykajednakwyprzedzałanor-
my,aproblemwłasnościprywatnejbyłcorazbardziejwidoczny.Wzwiązkuztym
próbydowiedzeniazgodnościprywatnejwłasnościosóbświeckichznaukąreligii
podjąłsięśw.TomaszzAkwinu52.Znaczniepóźniej,zkońcemfeudalizmu,począw-
szyodwiekuXVIInawiekuXIXskończywszy,naWyspachBrytyjskichnastąpiło
siłoweiprawneprzekształcenie(zawłaszczenie)własnościfeudalnejorazklanowej
wewłasnośćprywatną,określanejmianempierwotnejakumulacjikapitału.Wiązało
siętozwypędzaniemspołecznościzdotychczaszajmowanychterenówifizycznej
likwidacjiwsiiosad53.
Problemwłasnościmaszerszykonteksthistorycznyispołeczny,wykraczający
pozaramyniniejszegoopracowania.Podsumowując,wartonadmienić,żekoniecz-
nośćwycenywartościdóbrpojawiłasięwrazupowszechnianiemsięprywatnejwłas-
nościczytonadrodzekrólewskichnadań,zawłaszczeńczyteżpóźniejzastawów
podpożyczki.Szacunekwartościbył,oczywiście,koniecznynacodzieńprzyokre-
ślaniuwartościdóbriusługcodziennegoużytku,leczzpunktuwidzeniawyceny
przedsiębiorstwszczególnieinteresującewycenywłasnościdóbrinwestycyjnych,
atakimiwowymczasiebyływsie,miasta,młyny,łaźnieiinneprzynoszącedochód
przedsięwzięcia,takiejaknp.prawadosprawowaniadziedzicznychfunkcji54.
1.3.3.Ewolucjateoriiwartościiceny,teoriazysku
Współczesnateoriawartości,naktórejbazujedziśwycenaprzedsiębiorstw,magłę-
bokikonteksthistoryczny.Jużkupcyfeniccymusielibraćpoduwagętakieelemen-
51http://www.domesday.org.uk/,18.02.2011.
52H.Landreth,D.C.Colander,wyd.cyt.,s.51-54.
53Zob.K.Marks,Kapitał,KsiążkaiWiedza,Warszawa1956,s.770-792.
54Zob.rozdziałdrugiprzykładywycenzprzeszłości.