Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Wybraneteorieekonomicznekluczowedlawycenyprzedsiębiorstwa
39
DellaMercatura,zokoło1340r.,któregoautorembyłFrancescoBalducciPegolot-
ti,zawierającegotabelestópzwrotu.PracetedoXVIwiekubyłyściślechronione
zarównoprzedkonkurencją,jakizewzględunaobowiązującewówczasprawoko-
ścielnezakazującelichwy61.Wwielukrajachprzezkilkawiekówregulowanoprze-
pisamiprawawysokościrocznejstopyzwrotuodpożyczek.Przykłademmożebyć
Anglia:31stycznia1545r.tamtejszyparlamentporazpierwszyodniósłsiędostopy
zwrotuzpożyczekizabroniłpobieraniaoprocentowaniawiększegoniż10%.Wko-
lejnychlatachredukowanodopuszczalneoprocentowanie:aktemz24lipca1645r.
do8%,aktemz8sierpnia1651r.do6%,awakciez29września1714r.prze-
nalizowanopobieranieprocentuwiększegoniż5%62.
Wrenesansie,zanimjeszczepowstawałaklasycznaekonomia,porazpierwszy
stopyzwrotuwydrukowanowdwóchwielkichcentrachfinansowychZachodniej
Europy:wLyonie(1558r.)iAntwerpii(1582r.),awksiążceTablesofInterest
flamandzkiegomatematykaSimonaStevinaznalazłysięwskazówki,jakzastoso-
waćwartośćobecnądookreśleniawarunkówpożyczki.WwiekuXVIIEdmund
Halley,wykorzystującrejestryzgonówweWrocławiuwlatach1687-1691,podjął
problematykęryzyka,konstruującpierwszetabeledoobliczaniaśmiertelności,które
byływykorzystywanewówczesnejbankowości,inwestycjachiubezpieczeniach63.
DopieronapoczątkuXVIIIwiekupojawiłosięwielepublikacjitraktującychm.in.
ostopachzwrotuizmiennejwartościpieniądzawczasie64.WwiekuXVIIInowe
spojrzenienadochodyprezentowalimerkantyliści,którzyuważali,żecałośćbogac-
twaświatajestokreślona,stądteż,jeżelimiędzypodmiotamidochodzidowymiany,
tokorzyśćjednegoznichjestzkoniecznościstratądrugiego,zczegowypływał
wniosek,żewszelkawymianatograosumiezerowej65.
Wokresieekonomiiklasycznejteoriewartościicenyrozpatrywanebyłyzpunk-
tuwidzeniadóbrcodziennegoużytku,aleczęśćztychideimożnaodnosićrównież
dobardziejskomplikowanychprzedmiotówdzisiejszejwycenyaktywównazasa-
dzieanalogii.AdamSmithrozróżniałcenyrynkoweicenynaturalne.Cenyryn-
kowemają,wedługniego,krótkookresowycharakteriokreślanezarównoprzez
podaż,jakiprzezpopyt,natomiastcenynaturalnemającharakterdługookresowy
iuzależnioneodkosztówprodukcji.WanalizowanejprzezSmithagospodarce
zaawansowanej,czylitakiej,wktórejnastąpiłozawłaszczenieziemiiakumulacja
kapitału,cenadobrapowinnaodpowiadaćkosztomzwiązanymzwykonanąpracą,
61R.H.Parker,Discountedcashflowinhistoricalperspective,“JournalofAccountingResearch”,
vol.6,no.1,BlackwellPublishingonbehalfofTheInstituteofProfessionalAccounting,Spring1968,
s.58-71.
62Zob.J.Smart,TablesofInterest,Discount,Annuities,printedbyJ.Darby,T.Browne,London
1726,s.118-121.
63R.H.Parker,wyd.cyt.,s.58-71.
64Zob.J.Smart,TablesofInterest,Discount,Annuities,1726,atakżeR.Hayes,ANewMethodfor
ValuingofAnnuitiesuponLives,1727.
65Zob.H.Landreth,D.C.Colander,wyd.cyt.,s.51-54i58-59.