Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
76
GenezairecepcjaksiążkiOreligiipoczciwychludzi
wiekapoczciwegostałosiędziełoBaldassare’aCastiglionego(1478-1529),
IllibrodelCortegiano,wydrukowaneporazpierwszyw1528r.wWenecji.Przetłu-
maczonem.in.najęzykifrancuskiihiszpańskiorazparafrazowanewróżnychkrajach
(wjęzykupolskimbyłtoDworzaninŁukaszaGórnickiegoz1566r.
226
),wywarłoduży
wpływnapublikacjeinnychpoczytnychautorów,jakNicolasFaret(1596-1646)czy
BaltazarGracjan(1601-1658)227.
Wkilkuzdaniachniesposóbstreścićnawetnowożytnegoetaputakbogatego
procesuhistoriiideipoczciwości.Pookresierenesansuskładałosięnaniąnadal
bardzowielepojęćiodcieniznaczeniowych,obejmującychdziedzinymoralności,
sztukpięknych,życiaspołecznegoirelacjimiędzyludzkich.Dladalszychrozważań
ważnejestzwrócenieuwaginaprocespowolnejsekularyzacjiflobrazuidealnego
człowieka”228.
a)KoncepcjapoczciwościwXVII-XVIIIw.–
stopniowasekularyzacja,doEncyklopediiwłącznie
OddziaływaniekulturyfrancuskiejwXVIIiXVIIIw.upowszechniłowEuropie
znajomośćjęzykafrancuskiego,awrazznimpojęciahonnêtehomme,zcałym,
odziedziczonympominionychstuleciachbogactwemrozważańnadgrzecznością,
ogładą,kulturąosobistą,obyczajnością,przyzwoitością,itd.
229
Francuskiespołe-
czeństwo–oddworuLudwikaXIVpowyższesferyarystokracji,szlachtyibogatego
mieszczaństwa–dostarczałoteżprzykładówpraktycznejrealizacjiideałuhonnê-
teté230.Jakpodkreśliłfrancuskifilozofwłoskiegopochodzenia,DominiqueParodi
doktorskiej,cyt.jako[dysertacja]podtymsamymtytułem(https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-02167375,
dostęp30.01.2022),autorpodałznacznieszerszyzbiórprzykładówsłownictwaorazodniesieniado
liczniejszychautorówstarożytnych,poczynającodHomera.Żebywymienićkilkadodatkowychpo-
jęć,któretorowałydrogęnowożytnejpoczciwości:uPlatonaaidôs(szacunekdlaopiniipublicznej,
powściągliwość,delikatność,nieśmiałość,godność–uCyceronaodpowiednikiembyłaverecundia),
uPlutarchatithaseusis(nabieranieprzezczłowiekaogładyipoloruwszkoleMuz),itd.F.Lelong,[dy-
sertacja],s.16-17,21-22.
226Ł.Górnicki,Dworzaninpolski,oprac.R.Pollak,Wrocław1955.Ostarożytnymrodowodzie
DworzaninapiszeR.PollakweWstępie,tamże,s.XIX.
227
SztandarowedziełoN.Fareta,L
)honneste-hommeoul)artdeplairedlacour,Paris1630,byłofran-
cuskąadaptacjąCastiglione,F.Lelong,[dysertacja],https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-02167375,s.49.
228R.Pollak,Wstęp,s.XIX-XX.
229NatrudnościwprzetłumaczeniusformułowaniahonnêtehommezwróciłauwagęM.Malinow-
ska,KrytykaideałuhonnêteténatlenowoczesnychpoglądówPoulainadelaBarre,flActaPhilologica”
2014,nr45,s.150.
230D.Parodi,L
)honnêtehommeetl)idéalmoralduXVIIeetduXVIIIesiècle,cz.I,flLarevuepédago-
gique”78(1921),s.89-90.Wponiższychrozważaniachczerpięobficiezklarownego,choćwiekowego
jużwykładuParodiego.ZnowszychopracowańwartowskazaćnaJ.P
.Denys,L
)honnêtehommeetla
AdamMickiewiczUniversityPress©2023
