Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
82
GenezairecepcjaksiążkiOreligiipoczciwychludzi
utych,którychzadaniemjestuprawianieziemi,atojestobowiązekwiększejczęści
społeczeństwa.Wystarczypowszechnystrachprzedwstydemihańbą–wówczas
każdybędzieodpowiednioużytecznydlapaństwa.Wciążjednakbędąjednostki,
którewyłamiąsięspodtegoprawa:imwiększympasjompodlegają,niemogącich
okiełznać,będązwalczaćtych,którzyceniąsobieumiarkowanie257.Jednocześnie
nawetowawiększość,pragnącażyćnasposóbpoczciwy,doświadczasiłynaturalnych
instynktów,któremusząbyćnieustanniepoddawaneopanowaniu
258
–zwłaszczagdy
przychodzipokusagwałtownejobronyprzedkalumnią,zemsty,uleganiawątpliwym
moralnieprzyjemnościom,niesprawiedliwości259.
Autortychrefleksjipodkreślił,żesłowoflpoczciwy”bywanadużywane,anawet
profanowane–naprzykładjeślisprowadzasięjedoabstynencjiseksualnejipo-
chwalaosobynieulegającenamiętnościom,choćskądinądmająpodłycharakter
idopuszczająsiętysięcydrobnychprzewinieńprzeciwbliźniemu260.Podlegaono
takżedewaluacji–zbytłatwookreślasiętymzaszczytnymmianemczłowiekapo
prostuposiadającegodobremaniery,choćbrakmuprawdziwejwewnętrznejtreści
tegoideału261.Zakończeniemhasłabyłapochwałaprawdziwejpoczciwości:
Szczęśliwy,ktopotrafirozróżnićprawdziwegopoczciwegoodpoczciwegofałszywegoipróż-
nego,szczęśliwy,ktowgłębisercanosimiłośćpoczciwościiktowuniesieniutejmiłejisłodkiej
pasjiwykrzykujeczasemzGuarinim:Osanctissimahonestade,tusolaseid’unalmabennata
l’inviolabilnume.Szczęśliwyfilozof,literat,człowiek,któryzprzyjemnościąprzywołujeteoto
słowapoczciwegoimądregoFontenelle’a.UrodziłemsięFrancuzem,przeżyłemstolatiumrę
zpociechą,żenigdywnajmniejszysposóbnieośmieszyłemchoćbynajmniejszejcnoty!262
257flUnhomme,dontlespassionssontactives&turbulentes,quinelesmaîtrisepas,veutrendre
méprisablestouslesétats&tousleshommesoùilyadelamodération”
.Tamże.
258
flLesâmeshonnêtes,&quirespectentl’ordre&lavertu,ontdoncàvaincreàtoutmoment,leurs
penchans,leursgoûts,leursintérêts.Unhonnêtehommeasouventàsedire:jerenonceàunplaisir
extrême,maisquiferoitunepeinesensibleàmonami”
.Tamże.
259
flLacalomniemepoursuit,&jenemejustifieraipasenrévélantdessecretsquiassurentla
tranquillitéd’unefamille,maisjemejustifieraiparlaconduitedetoutemavie.Cethommeavoulu
menuire,jeluiferaidubien,&onnelesçaurapas.Jesaism’arracheràdesplaisirsinnocens,quandils
peuventêtresoupçonnésdenel’êtrepas.Maconduitemalinterprétéeferoitpeut-êtreperdreàquelques
hommeslerespectqu’ilsontpourlavertu.J’aimemafamille&mesamis,jeleursacrifieraisouvent
mesgoûts,&jamaislajustice.Voilàlessentimens,lesdiscours,lesprocédésdel’âmehonnête,&ils
sufsent,àcequ’ilmesemble,pourqu’onnesoitjamaistentédel’avilir”
.Tamże.
260
flOnfaitdeuxprofanationsdumotd’honnête.Onditd’unefemmequin’apointd’amants,&qui
peutêtrenepourroitenavoir,qu’elleesthonnêtefemme,quoiqu’ellesepermettemillepetitscrimes
obscursquiempoisonnentlebonheurdeceuxquil’entourent”
.Tamże.
261
flOndonnelenomd’honnêteauxmanićres,auxattentionsd’unhommepoli,l’estimeque
méritentcespetitesvertusestsipeudechose,encomparaisondecellesquemériteunhonnêtehom-
me,qu’ilsemblequecesabusd’unmotquiexprimeunesirespectableidéeprouventlesprogrćsdela
corruption”
.Tamże.
262flHeureuxquisçaitdistinguerlevéritablehonnêtedecethonnêtefactice&frivole,heureuxqui
porteaufonddesoncœurl’amourdel’honnête,&quidanslestransportsdecetteaimable&douce
passions’écriequelquefoisavecleGuarini:Osanctissimahonestade,tusolaseid’unalmabennata
l’inviolabilnume.Heureuxlephilosophe,l’hommedelettres,l’hommequiserappelleavecplaisirces
AdamMickiewiczUniversityPress©2023
