Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
21
kamożebyćmianowiciewskazaniepodobnejwzajemniedetermi-
nującejrelacji,uwzględniającetymrazemowąwiedzękulturową:
ideespołeczneniemogąistniećbezodniesieniafizycznegoipodobnie
przedmiotyfizycznenieposiadajążadnegosensubezodniesieniaspo-
łecznego.Ideaiekspresjaniesądwiemaoddzielnymisferami,leczstano-
wiątensamwytwórspołeczny.Niemożliwościąwydajesięwskazanie
relacjipierwszeństwa:naprzykładwodniesieniudoideiwbijaniagwoź-
dzivsmentalnegowyobrażeniaprzedmiotuokształciemłotka,zapomocą
któregoczynnośćtakąsięwykonuje[...]pięknomusimiećswojewcielenie
wczymśpięknym,nawetjeśliskłonnibędziemykrytykowaćkażdyznany
namprzypadekjakoniespełniającywpełnitegoideału.Bezistnieniarze-
czywistychautobusów(lubprzewidywaniaichistnienia),sporządzanie
ichrozkładujazdyjestzajęciembezprzedmiotowym(Pearce1998:21–22).
Czymjestkulturamaterialna?
Niesposóbjużuchylićsięododpowiedzinapytanie:czymżewła-
ściwiejestkulturamaterialna?Pojęciaogólne,którychzwykleuży-
wasiędlaokreśleniacałejtejsfery,to:przedmioty,obiekty,rzeczy,
dobra,artefakty–bywskazaćtylkotenajczęściejspotykane(por.
Schlereth1985:2–3)8;niektóreznich,jakostatnieztejlisty,odnoszą
siętylkodowytworówrąkludzkich9.Jeślijednakweźmiemypod
uwagęfakt,żemateriałsłużącywytwarzaniurzeczyjestwwięk-
szymlubmniejszymstopniupochodzenianaturalnego,pojawiają
sięzasadniczetrudnościzprzeprowadzeniemgranicymiędzytym,
conaturalne,atym,cokulturowe;jesttozresztąrównieżtrudność
ogólnejteoriikultury.Zagadnienietostałosięszczególnieproble-
matycznewświetlesugestiinajnowszychnurtówepistemologii,
wktórychujęciusamopojęcienaturyokazujesiękonstruktemkul-
turowym(zob.naprzykładRorty1994).Dlaniektórychludównie
istniejąobiekty,któreokreślasięzapomocąsłowa„kamień”,po-
8Ponieważniniejszapublikacjazasadniczodotyczyantropologicznegoujęcia
kulturymaterialnej(posiłkującsięwprawdzieustaleniamiinnychdyscyplin
szczegółowych),pomijamytutajpodejściafilozoficzne,równieżwaspekciepoję-
ciowychrozróżnień,jaknaprzykładna„rzecz”i„przedmiot”(zob.naprzykład
Heidegger1996–1997[1978]).
9Termin„artefakt”pochodzioddwóchsłów:artifact,któresąderywatamiła-
cińskich:ars,artsis–zręczność,rzemiosłoorazfactum,facere–działanie,dzieło.
