Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Współczesnekontekstyrzeczy
Racjonalnośćjakologikakulturowa
37
Zacznijmyodtejdrugiej,odlogikizesformułowaniaGeertza,czyli
–ogólniejrzeczujmując–racjonalności,bypóźniejprzejśćdoży-
cia,czylipewnegozbiorutreściipraktykkulturowych,którymi
antropologiapowinnasięzainteresować.Poniższeuwaginiemają
przytymcharakteruwyczerpującego,asąjedyniewskazanieminte-
resujących–zpunktuwidzeniateoriiimetodyantropologii–rejo-
nówbadań,zarównojeślichodzioowąlogikękulturową–racjo-
nalność,którawprowadzastrukturęwpewnątreść,jakiotreść
kulturową–życiesamo,którewmyśltejlogikijestkształtowane.
Mimopewnejlogicznejnierozłącznościtychdwóchkomponentów
ludzkichsposobówżycia,dlawiększejprzejrzystościwywodupo-
traktujemyjedopewnegostopniaoddzielnie.
Pokrótcetylkowartoprzypomnieć,żeproblematykaracjonal-
nościmajużswojąhistorięzapoczątkowanąprzezMaxaWebera
(2002),apodjętąnagrunciefilozofiinaukiwlatach60.XXwieku
isporu,którywpolskiejrecepcjiproblemujestznanybodajnaj-
bardziejzwystąpieńPeteraWincha(1992[1964])iRobinaHortona
(1992[1967]).Obajcibadaczereprezentująskrajnieodmiennero-
zumienieracjonalności–odpowiednio–opowiadająsięzapodej-
ściemrelatywistycznymiesencjalistycznymwtymzakresie2.Naj-
krócejrzeczujmując,pierwszyzwymienionychautorówgłosi
wielośćformracjonalności,sposobówmyśleniaiichrównopraw-
ność–kulturowozrelatywizowanychibędącychczymśnakształt
Wittgensteinowskichformżyciaczygierjęzykowych.Drugiopo-
wiadasięzajednolitościąformpoznania,dopatrującsięwpozor-
nejróżnorodności–umieszczającejnaantypodachnaprzykład
myślafrykańskąinaukęzachodnią–istnieniatejsamejstruktury
teoriiwyjaśniającej.Tokarska-Bakir,przyznając,iżpozłudzeniach
nowoczesności„wyszłonajaw,że«empiria»i«ideologia»to,
zgrubszarzeczbiorąc,pseudonimywiedzyiwiary,którychnie-
rozdzielnośćzostaławspółcześniewielokrotniewykazana”(To-
karska-Bakir2000:92),zdajesięskłaniaćkupierwszemurozwią-
2Najnowsząpolskąpracą,omawiającąproblematykęracjonalnościjestZrozu-
miećInnegoMichałaBuchowskiego(2004),gdzieautorprezentujerównieżustale-
niawłasnewtymwzględzieipodkreślaważnośćtejproblematykiwpraktyce
badawczejcałościnaukspołecznychihumanistycznych.
