Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gartanamiętniekochałtępiękną,dumnądziewczynę.Byłodlaniegorzecząsamo
przezsięzrozumiałą,żeniegoniłzasurogatami;sprostaćnajwyższemupojęciumiłości
imałżeństwa,założyćrodzinę,miećdużodzieci–wszystkoto,bezpotrzebyuciekania
siędodługichrozważań,zawartebyłowjegoprostocie.(Z,111)
Mimoprawdziwegouczuciadokobietyorazwewnętrznegonakazuzałożeniaro-
dzinyGartaniezdobyłsięnamałżeństwo,gdyż–jakwkażdymromansie–nie
sprzyjałytemuukładyrodzinneiekonomiczne.Brod-narratorniepodajejednak
głębszejanalizytychczynników,uznającjezamałoistotnewobeccelów,doktó-
rychdążyGarta.Tenzaśzdajesięmyślećprzedewszystkimosprawachwyższych,
przezconigdynieokazujenadmiernejwesołości,jestrefleksyjny,wycofanyisto-
nowany
17,zdajesiężyćwyłączniewprzestrzeniabsolutnejPrawdy:
Wewszystkimtkwibowiemprawda,dalekabyćmożeprawda,prawieżetylkojej
ostatnieecho.Byćzjednejstronytejprawdyświadomym,azdrugiejstronyczućsięod
niejtakoddalonym,touczucieotaczałogojakgdybysubtelnymblaskiem,wyszukanie
delikatnymtchnieniemmelancholii,któranieustępowałanawetwtenczas,gdybyłzupeł-
niewesoły.(Z,126)
Garta-Kafkajestoczywiściebardzooczytany.ImponujeNowemu-Brodowiwiedzą
otwórczościStefanaGeorga,GustavaFlauberta,KnutaHamsunaiRobertaWalsera
(Z,53).Narratorpowieściznutąpodziwuodnotowuje,żerozczytujesięonwlistach
TheodoraFontany,klasycznychlirykachchińskich,pismachHenriF.Amielaorazfi-
lozofiiSørenaKierkegaarda.Pewnegorazuwrazzprzyjacielemorganizujewycieczkę
literackądoWeimaruśladamiJohannaWolfgangaGoethego,comabyćprzykładem
naichgłębokieprzeżywanietwórczościniemieckiegoartysty(Z,55-56)
18.
Garta,wjeszczewiększymstopniuaniżeli„skalanymałościąświata”Nowy,po-
dejmujeheroicznąwalkęartystyoprzezwyciężeniekoniecznościzarobkowania.
Narratoropisujetezmagania,konstruująckolejnyraz–potylurealizacjachmoder-
nistycznych–antytezy:wrażliwytwórca–nieczułespołeczeństwo,sztukaczysta–
sztukazaangażowana,artyścijakoczcicielebezinteresowności–czytelnicyjako
konsumenciidorobkiewicze,pracatworzącauniwersalnewartości–pracapozorna,
mechanicznaiodtwórcza
19.Wpowieściprzeczytamy:
17JakpiszeAndrzejOsęka,powołującsięnaMaurice’aZ.Schrodera(Icarus.TheimageoftheArtist
inFrenchRomanticism,CambridgeMassachusetts1961),zromantyzmueuropejskiegobiorąsię
postaciartystów,które,obdarzonenadwrażliwością,przeżywająjąjakozjednejstronybłogosła-
wieństwo,zdrugiejzaśjakoprzekleństwo.Błogosławieństwo,ponieważdajegłębszerozumienie
pięknaimocniejszeprzeżywaniemiłości,przekleństwo,gdyżartystaróżnisięodinnychludzi,
którzygoztegopowoduprześladują.Patrz:A.Osęka,Mitologieartysty,Warszawa1975,s.46.
18Cociekawe,wszystkietenazwiskaliteratówimyślicieliorazinformacjeowspólnejpodróży
KafkiiBrodadoWeimaruodnaleźćmożnawDziennikachFranzaKafki.Stosunekwszakżeau-
toraPrzemianydonp.KierkegaardaiAmielajestbardzoróżny.Oileduńskifilozofwistotny
sposóbzaważyłnaświatopoglądzieKafki,otylefrancuskimyślicielbyłdlaniegozdecydowa-
niemniejważny.
19Patrznatentematwodniesieniudoliteraturypowszechnej:C.Wilson,Outsider,przekł.
M.Traczewska,Warszawa1959.Wzakresieliteraturypolskiej:A.Z.Makowiecki,Artystaifi-
27
