Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Strukturasystemufinansowego
45
sąwtrybieprzymusowym,powstająprzesłanki(motywacja),abypodmiotyobciążone
płatnościami(podatkami,cłamiitp.)wykorzystywałyposiadanąprzewagęinformacyj-
nądoograniczaniaichrozmiarów.Nieodmawialnośćdóbrpublicznychpowoduje,
żepojawiasięmiejscenatzw.zjawiskopasażeranagapę(freeriderproblem),prze-
jawiającesięwtym,żepodmiotyunikająspełnianiaswoichpowinnościpodatkowych,
przyjednoczesnymkorzystaniuzusługoferowanychimbezpłatnieprzezpaństwo
(Stiglitz2004,s.154–156).Ponadtonależypamiętać,żerozdysponowywaniefunduszy
publicznychodbywasięgłówniewtrybiebezzwrotnegoprzydzielaniaśrodków.Po-
wstajązatemprzesłankiwystąpieniazjawiskapokusynadużycia,tj.wykorzystywania
ichwinnyniżustalonysposóbalboconajmniejwsposóbmniejefektywny.ścisłe,
sformalizowanezasadygromadzeniaiwydatkowaniaśrodkówpublicznychsąnie-
zbędnedoograniczeniatakiegonegatywnegozjawiska.
Wśródnormprawnych,wchodzącychwskładpublicznegosystemufinansowego,
centralnąrolęodgrywająte,któretworząinstytucjebudżetowe,tj.zasadysporzą-
dzania,przyjmowaniaorazwdrażania(wtymkontrolowania)budżetówpublicznych
(Alesina,Perotti1999,s.14).
Budżettozestawieniedochodówiwydatkówpodmiotu(niekonieczniezob-
szarusektorapublicznego)wpewnym,zazwyczajprzyszłym,okresie.Gdymowa
obudżetachpublicznych,chodziozestawieniadochodówiwydatkówdwóchgrup
podmiotówzaliczanychdoszerokorozumianegopaństwa,tj.dowładziorganów
szczeblacentralnegoorazszczeblalokalnego.Chodziwięcozestawieniedochodów
iwydatkówrządu,czyliobudżetszczeblacentralnego(tj.przedewszystkimobud-
żetpaństwawwęższymznaczeniu),orazozestawieniadochodówiwydatkówwładz
lokalnych,czyliobudżetysamorząduterytorialnego.Ponadtochodzitakżeoze-
stawieniadochodówiwydatkówtzw.funduszycelowych(zwanychrównieżfun-
duszamipozabudżetowymilubparabudżetami),któremogątowarzyszyćzarówno
budżetomjednostekszczeblacentralnego,jakibudżetomjednostekszczeblalokal-
nego.Budżetypublicznetozatemzestawieniapokazującezarównostrumienie
pieniężnebędąceźródłemfunduszypublicznych,jakistrumieniepieniężnebędące
wydatkamiztychfunduszy.
Wpewnymsensieinstytucjebudżetowesąodpowiednikiemsformalizowanych
regułgrywrynkowymsystemiefinansowym.Wobuprzypadkachmamydoczynienia
zprzepisamiprawnymiregulującymiruchstrumienipieniężnych.Analogiajestjednak
tylkoczęściowa.Wprzypadkusystemurynkowegoregulacjepaństwastanowiąbo-
wiemniezbędne,aletylkododatkoweogniwo,usprawniającefunkcjonowanieme-
chanizmówrynkowych.Natomiastwprzypadkusystemupublicznegojestinaczej:
instytucjebudżetowesąjegoistotą.Instytucjebudżetowesąbowiemswoistą,,osią’’
determinującąfunkcjonowanieikształtpozostałychogniwsystemupublicznego.
Wkształcieinstytucjibudżetowychodzwierciedlasięzakresisposóbfinansowania
dóbrpublicznychorazusługiświadczeńspołecznych.
Zauważmy,żetermin,,instytucja’’jesttuwykorzystanywinnymznaczeniuniż
wprzypadkuinstytucjifinansowych(czyinstytucjifiskalnych).Zgodnieztradycją,
piszącoinstytucjachfinansowych,myślimyopewnychstrukturachorganizacyjnych
spełniającychwymaganiadefinicyjneinstytucjifinansowej.Natomiastpiszącoin-
