Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Państwoispołeczeństwowdobiemasowychmigracji–kilkauwagteoretycznych
19
modeli,pluralizm(charakterystycznydlakręgukulturyanglosaskiej,zwłaszczadla
USA,atakżedlaWielkiejBrytanii),opierasięnafilozofiipolitycznejzakładającej
znaczącyudziałprywatnychstowarzyszeńwsprawowaniuwładzy.Centralnymter-
minemwtymujęciustająsię„grupynacisku”,poprzezlobbing,negocjacjeidyskusje
wywierającewpływnakształtpolitykipaństwa,zarównowewnętrznej,jaki(choć
wmniejszymstopniu)zewnętrznej.Działalnośćgrupnacisku,lubinaczej–grup
interesu,prowadzidorównoważeniasięsystemuspołecznego,jeślibowiemjakaś
grupażądazawiele,aktywujeinnegrupy,które„przeciwważą”staraniatejpierw-
szej,przyczyniającsiędoswoistej„równowagi”wpływów.Pozatymprzedstawicie-
legrupinteresuniesączłonkamiwyłącznietylkojednejgrupy,leczprzynależątakże
doinnych,niekonieczniepodzielającychtesamecele(naprzykładprzemysłowcy
sązarównoprzemysłowcami-producentami,jakikonsumentami-odbiorcami).Na-
kładającesięczłonkowstwostanowirodzajzabezpieczeniaprzedzdominowaniem
władzyprzezjednągrupęlubkoalicjękilkugrup.Pluralistycznemodeledemokracji
uwydatniająrolęgrupinteresuwspółzawodniczącychmiędzysobąnaarenie,jaką
stanowiwstosunkudonichneutralnepaństwo.Podsumowując,pluralistycznymo-
delsprawowaniawładzyzakładazatemjejrozproszenieidostępnośćdlakażdego,
ktojestwstanieartykułowaćswojeinteresy,ikażdego,ktomapoparcieokreślonej,
odpowiedniejbazyspołecznej.Takjakżadensystemwładzyaniżadensystemustro-
jowyrównieżpluralizmniejestidealny,cosprawia,żeniecichnądyskusjeidebaty
nadjegozaletamiiułomnościami11.
Wśródróżnorakichwizjipaństwa,społeczeństwaiwładzyznajdujesięteżitaka,
którazagłównychdecydentówżyciapolitycznegouznajeelity.Toonejakozinte-
growanenielicznegrupyludziwybitnych,obdarzonychwyjątkowymizdolnościami
organizacyjnymi,intelektualnymilubinnegorodzajuponadprzeciętnymicechami
charakterudecydująosprawnymfunkcjonowaniuspołeczeństwa.Koncepcjaelity-
styczna,wyrosłanaprzełomieXIXiXXwieku,ujmujespołeczeństwojakokon-
struktskładającysięztwórczejmniejszości,czylielity,orazwiększościtychtwór-
czychzdolnościpozbawionej,awięcmasy12.Punktemwyjściawtychrozważaniach
jestpytanieoracjonalnośćludzkiegodziałania.Naileiwjakimstopniuspołeczeń-
stwojakocałośćmożedokonywaćracjonalnychwyborów?Otóż,jakchcązwolenni-
cyelityzmu,racjonalnośćniejestzaletąszerokichmas,leczwąskiej,elitarnejgrupy.
Dlategozałożenieonierównympodzialewładzypolitycznej,typowewklasycznym
iwspółczesnymelityzmie,wydajesięsłuszne.Idącdalej,zrozumiałestajesię,że
wszelkiespołecznościludzkiemusządzielićsięnadwiezbiorowości:rządzonych
irządzących.Ciostatni,wedługJamesaMeisela,mającechycharakterystyczneda-
11DemocracyandPluralism:PoliticalThoughtsofWilliamConnolly,red.A.Finlayson,Routledge
2009;CanLiberalPluralismBeExported?WesternPoliticalTheoryandEthnicRelationsinEastern
Europe,red.W.Kymlicka,M.Opalski,Oxford2001;H.Sluga,ThePluralismofthePolitical:FromCarl
SchmitttoHannahArendt,„Telos”,142/2008,s.91–109.
12
Klasycznyelityzmasocjowanyjestztakiminazwiskami,jak:VilfredoPareto(m.in.Uczucia
idziałania,Warszawa1994),GaetanoMosca(zob.M.Żyromski,GaetanoMosca.Twórcasocjologicz-
nejteoriielity,Poznań1996),A.Zuckerman(TheConcept„PoliticalElite”:LessonsfromMoscaand
Pareto,„JournalofPolitics”,39/1977,s.324–344,Cambridge)iRobertMichels(zob.PoliticalParties.
ASociologicalStudyoftheOligarchiaTendenciesofModernDemocracy,Ontario2001).
