Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
TaczkaocciarzaWojciechaBogusławskiego
wybitnegokomediopisarza,przedstawiającjednocześnieargumentynarzecz
wprowadzonychprzezsiebiezmian:
Sprawiedliwszymibyłyuwaginieuprzedzonych,żebrakdziałalności(a)niezmier-
niedługieiczęstotesamemyślipowtarzającemonologi,wstrzymywałybiegrzeczy
ioziębiałyniektóresceny;anienaturalnerozwiązanieosnowy,czyniłojąmniejdo
wiarypodobną.[…]
Tebyłypowody,dlaktórychośmieliłemsięwprzywiedzionychwyżejniedokład-
nościachniektóreuczynićodmiany,nienadwerężającbynajmniejistotynajdowcip-
niejszejosnowy,boktóżbyodważyłsiębyćkomiczniejszymnadMoliera?Ażeby
daćwięcejruchupochodowi,dodałemdwieosoby[…].
NazbytdługiezsamymsobąrozmowyAnzelma,przewlekłeopowiadaniaPorucz-
nika,dwiescenypierwszegoiczwartegoaktu[…]skróciwszy,opuściłemnadto
wcałymdzieledwiecałkowitesceny[…].OpowiadanietakżeowybiciuPoruczni-
kazamieniłemwakcję[…].
Tesąodmiany,którewkomediiSzkołakobietpoważyłemsięuczynić.Jeżeliprzewi-
niłem,bijęsięwpiersiiprzepraszamcienieMoliera,alesztukęzostawiamCzytelni-
kowitaką,jakąprzezlatczterdzieściciąglewystawianąbyła17.
Wdyskusjiotłumaczeniupisarzepoświęcaliwieleuwagiproblemowiprze-
kładudosłownegoiwolnego,starającsięwskazaćokolicznościuzasadniające
wybórktóregośznich.Przeważałpogląd,iżpierwszysposóbtraktowaniapier-
wowzorupowinienmiećzastosowanieprzedewszystkimwnauczaniudanego
języka.Druginatomiastpełniłfunkcjędydaktycznąinnegorodzaju.Swobod-
naadaptacjapozwalałapisarzowiwprowadzaćzmianyumożliwiająceodbior-
cyidentyfikowaniesięzbohaterami,awświecieprzedstawionympozwalające
odnaleźćelementycharakterystycznedlarzeczywistości,wktórejżyje.Zabieg
tenułatwiałwięcwyciągnięciewnioskówiprzyswojeniezawartejwdzielenauki
moralnej.AdamKazimierzCzartoryskiprzekonywał,że:
Sąrodzajepoezjitemianowicie,cokarcąobyczaje,cowady,przywaryiśmieszności
narodujakiegowystawują,cozacelmająpożytekzpoprawy:wtychstosowaćsiętłu-
maczącemunależydoobyczajówtegonarodu,tejspołeczności,wktórejsamżyje18.
17W.Bogusławski,Dzieładramatyczne,t.7,Warszawa1823,s.234-235.
DobrochnaRatajczakowazaznacza,żeistniejądwiewersjeSzkołykobietBogusław-
skiego(z1781i1823r.);tapóźniejsza-opublikowanawDziełachdramatycznych-różni
sięodpierwszej,nieprawdziwejestwięcstwierdzeniezUwag,żesztukawłaśniewtakiej
formiebyła„przezlatczterdzieści”wystawiana.Zob.D.Ratajczak,Polskie„Szkołyżon”,
„PamiętnikLiteracki”1980,z.1,s.86.
18A.K.Czartoryski,[Dosłownictwoirozpustawtłumaczeniu],[w:]E.Balcerzan,
dz.cyt.,s.71;wgMyśliopismachpolskich,zuwagaminadsposobempisaniawrozmaitych
materiach,Wilno1801.
