Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gatunek
danejwspólnotyetnicznej”(Wilkoń2002:200).Takzdefiniowanebytygeno-
logicznebadaczdzielinasześćgrup,uwzględniającstopieńkonwencjonalizacji.
Wyodrębnia:1)gatunkiskodyfikowane,stosująceściśleokreśloneformy,np.akt
urodzenia;2)gatunkiutrwalone,spełniająceważnefunkcjespołeczne,np.regu-
laminszkolny,modlitwaOjczenasz;3)gatunkiskonwencjonalizowane,tworzą-
celiterackie,naukowewzorcewypowiedzi,dopuszczającewieleindywidualnych
realizacji,np.sonet;4)gatunkiczęściowoskonwencjonalizowane,posiadające
ncechywymienne”orazfakultatywne,np.powieśćdwudziestowieczna;5)ga-
tunkinieskonwencjonalizowane,opartenajednejwłaściwościsemantycznej
czyformalnej,np.plotka;6)gatunkinowe,niewykrystalizowane,płynne(por.
Wilkoń2002:201-204).Ciekawieprzedstawiasięrównieżtypologiagatunków
zaproponowanaprzezA.Wilkonia.Dzielioncałąrzeczywistośćgenologiczną
nadwierozłącznegrupy-gatunkiliterackieinieliterackie.Dalej,wśródnielite-
rackich,wyodrębnia:1)gatunkimówione;2)gatunkimowyoficjalnej;3)teksty
publiczne;4)gatunkimowykulturalnej;5)gatunkimediów;6)gatunkinauko-
we;7)gatunkireligijne.Podziałtenniejestdoskonały-niejasnesąbowiem
kryteria,napodstawiektórychgatuneknależyuznaćzamowęoficjalną,anie
kulturalną.Zastanawiatakżewymiennośćterminówgatunekitekst,które
przynależądoróżnychpoziomówbadawczych(uabstrakcyjnionegoikonkret-
nego).Nauwagęzasługujewyodrębnieniegatunkówmediów,choćA.Wilkoń
niepoświęcaimzbytwieleuwagi.Wartoodnotować,żedostosowanegom.in.
przezZbigniewaBauerapodziałunarodzajinformacyjnyipublicystyczny(Bau-
er2000:146),dodajerodzajrozrywkowy,doktóregozaliczatalkshow.
ZkoleiS.Gajda,pozostającpodwyraźnymwpływemS.Skwarczyńskiej,
definiujegatunekjakonwzględniestałyschematkonstrukcyjnyodtwarzany
przyprodukcjinowychtekstówiwykorzystywanydlaosiągnięciaokreślo-
nychcelówkomunikacyjnychwtypowychsytuacjachaktukomunikacyjnego”
(Gajda1982:166-167).Charakteryzującgatunkinależącedostylunaukowego,
wskazujenabardzowielecechpólstrukturalnych,dziękiktórymodróżnia
odsiebieposzczególnetypytekstów8.Mocnoakcentujetakżekonieczność
uwzględnieniawteoriigatunkunkomunikacyjno-kulturowegokontekstuwy-
powiedzi”(Gajda1982:259).
8Najlepiejwidaćtozjawiskonamatrycydołączonejdopracy,naktórejbadaczprzypi-
sujewszystkimgatunkomcechę(+)lubjejbrak(-)(Gajda1982).Analogicznąmatrycę
odnajdziemytakżewpracyA.Wilkonia(2002:203),któryzaAnnąDuszak(1998:201)
przywołujetypologięniemieckiejbadaczkiBarbarySandig(1978).
27
