Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadnieniateoretyczne
Niecoinnepodejściedogatunku,booparteprzedewszystkimnaanalizie
tekstówfolkloru,prezentujeJ.Bartmiński.Jegozdaniemgatunkifolklorusą
ważnewrozważaniachnadgenologią,ponieważstanowiąwytwórnnatural-
ny”.Badaczjakocechydefinicyjnegatunkuwyodrębnił:n1.uwikłanietekstu
wsytuacjęwopozycjidojegoautonomiczności[...];2.obligatoryjnośćfabuły
przeciwstawionąjejbrakowilubfakultatywności;3.przekazwformiemówio-
nejlubśpiewanej;4.obecnośćlubbrakkodusomatycznego;5.formęwierszo-
wanąlubprozatorską;6.intencjęprzekazu;7.prawdziwośćlubfikcyjnośćtre-
ści;8.poetykę;9.temat”(Bartmiński,Niebrzegowska-Bartmińska2009:140).
Należytakżepodkreślić,żeJ.Bartmińskiuwydatniakoniecznośćuwikłania
gatunkowegokażdegotekstu.Jakpiszenciągsłów(zdań)nienacechowanych
gatunkowo,niemającychrozpoznawalnejintencji,niejesttekstem”(Bartmiń-
ski,Niebrzegowska-Bartmińska2009:129).
B.Witoszzwracauwagęnazwiązkiirozbieżnościmiędzytekstem,stylem
agatunkiem.Podkreśla,żenkategorięgatunkubudujesiećparametrówwza-
jemniesięwarunkujących,obejmującychplankognitywny,funkcjonalny,sy-
tuacyjno-interakcyjny,strukturalny,aksjologicznyorazintertekstualny”(Wi-
tosz2005:109).Gatunekjestdlaniejkategoriąnieostrą,typologiczną,mającą
charakterteoretyczny,anieempiryczny.Jestpojęciemzpoziomuidealizacji,ze-
społemcechprzypisywanympewnymtypomtekstów(Witosz2005:117).
DlaM.Wojtakgatunektonzbiórabstrakcyjny(model,wzorzec)mający
jednakróżnorodnekonkretnerealizacjewformiewypowiedzi[...],zbiórkon-
wencji,którepodpowiadajączłonkomokreślonejwspólnotykomunikatywnej,
jakikształtnadaćkonkretnyminterakcjom”(Wojtak2004:16).Wśródkom-
ponentówwzorcagatunkowegobadaczkawyodrębniaczteryaspektyopisu:
strukturalny,związanyzokreślonąkompozycjątekstu;pragmatyczny,zwią-
zanyzsytuacjąkomunikacyjnąorazrelacjąnadawczo-odbiorczą;poznawczy,
odwołującysiędotematykiwypowiedziistylistyczny,łączącysięzużytymi
środkamistylistycznymi(Wojtak2004:16-17).
Dociekawychzaliczasięrównieżwspomnianajużwcześniejkoncepcja
E.Balcerzana,którątrudnojednoznaczniezaklasyfikowaćbądźdogenologii
literackiej,bądźdogenologiilingwistycznej.Badacztenopublikowałw1999r.
artykułzatytułowanyWstronęgenologiimultimedialnej,postulująckoniecz-
nośćstworzenianowej,pozaliterackiejgałęzigenologii,którastanowiłaby
ndziałsemiotykianalizującyisystematyzującygenologicznekonsekwencjeist-
nieniawieluróżnychprzekaźnikówwprzestrzenikultury”(Balcerzan1999:
28
