Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Śliwerski(red.nauk.),Teoretycznepodstawyedukacjialternatywnej,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-221-7,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
16
Teoretycznepodstawyedukacjialternatywnej
Przywołanetunietradycyjneontologiaiepistemologianieroszcząsobiepra-
wadoodgrywaniaroli„przednaukowego”czypozanaukowegofundamentuba-
dańnaukowych,wyznaczaniajegoprzedmiotu.Wychodzązzałożenia,żeobraz
świataformułowanyprzezokreślonąteorięmożebyćujętywkategoriachsy-
stemurelacyjnego,struktury,czylizbioruobiektówiopisanychnanimrelacji.
Jeżelizowegoobrazuświatawyeliminujesiępewnemniejistotneelementyjego
charakterystyki,uzyskasięobrazbardziejabstrakcyjny,„uogólniony”,odpowia-
dającyokreślonym„ogólniejszym”konsekwencjomdanegosystemuwiedzyna-
ukowej.Tensystemwiedzytonicinnego,jaktzw.obrazświata.Przyjętezało-
żenia(mniejlubbardziejuświadamianeiwerbalizowane)danegosystemuoraz
ów„obrazświata”łączniemożnaokreślićjakoontologię.Wtakimznaczeniujest
onatakżeokreślonąteoriąpoznania.
Powyższetezywynikajązbadańhistorycznejzmiennościnauki,wktórej
wyróżniasięjejstadiumprzedteoretyczne,łączonewpowszechnejświadomości
ztzw.pozytywistycznąkoncepcjąnauki.Modelten,upraszczając,rejestrujeipo-
rządkujedanedoświadczeniapotocznego.Wykorzystujetypologizację,systema-
tyzację,uściślenie,uogólnienieiwerbalizacjętegodoświadczenia.Taorientacja
filozoficznaodmówiłazdaniomnormatywnymsensupoznawczego.Opisywała
kulturęjakodziedzinęprzedmiotową,składającąsięzwytworów,wypowiedzi,
zachowań.Zatrzymałasięprzed„myślową”rzeczywistościąświatopoglądowej
sferykultury2.
Badanianadkulturąujawniłycharakterystycznądlanaukhumanistycznych
opozycjęaksjologicznąiświatopoglądowąwobecprzyrodoznawstwa.Opozycja
ta,określanamianemantynaturalizmumetodologicznego,propagowałanowy
programhumanistyki.Głosiłacałkowitąodmiennośćmetodbadawczychwhu-
manistyceiprzyrodoznawstwie,istnienieszczególnegorodzajudoświadczenia
humanistycznego,przyznawałaszczególniedoniosłąrolęwartościomwhumani-
styce.Zwróciłauwagęnanewralgicznekwestiemetodologiinaukhumanistycz-
nychoraznabadanąprzezowenauki„materię”,cechującąsiębudowąedukacyj-
no-kulturową.
Kwestiąjednakzasadnicząwydajesię–patrzączperspektywydzisiejszego
rozumieniaspołecznychfunkcjinauki–odpowiedźnapytanie,jakiefunkcjepeł-
niłatakukonstytuowanawówczaspraktykanaukowa3.Czypełniła,rozumianą
dzisiajjakopodstawową:
a)funkcjępraktyczno-poznawcząpraktykinaukowej–dostarczającąprzesła-
nekdyrektywalnychocharakterzeprewidystycznymposzczególnymtypom
praktykispołecznej?Czyograniczałasięwówczastylkodofunkcjiniespe-
cyficznychnauki,częściowonasiebie„zachodzących”,amianowiciedo:
2J.Kmita,Okulturze...,dz.cyt.,s.19.
3J.Kmita,Twórczość–partycypacja–poznanie,„Nurt”1979,nr4.
