Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymemocje-upodstawokreśleniaprzedmioturozważań
29
stępowaniainterakcjiodanejjakości,którajestuświadamianąpowinnościąrealizacji
jakiejśwartości.Zpoziomamiwspółwystępująróżnewymiaryrzeczywistości-wymiary
.
odnoszącesiędorzeczywistościzewnętrznej,jakiwewnętrznejczłowieka.Wzakresie
rzeczywistościwewnętrznejmożepojawiaćsięnieuświadomionainterakcjawramach
samegopodmiotumiędzyjegodyspozycjąorganicznąaskłonnościądowyzwalaniada-
nychstanówpsychicznych.Naprzykład,temperamentmożebyćdyspozycją,która
ntworzyinterakcję”zeskłonnościądopewnychzachowań,jakchoćbydążeniemdoza-
potrzebowanianastymulację;njakośćtejinterakcji”będziewyznaczaćcharakterprze-
bieguemocji,jakiłatwośćwzbudzaniapewnychstanówemocjonalnych.
7.Interakcjaiprzyjęteokreślenienodpowiedź”(aniereakcja)wyraźnieakcentuje
fakt,żewtworzeniuemocjiczłowiekjestkimśaktywnym,jestpodmiotemisprawcą.
Emocjeniemogąbowiembyćtraktowanetylkojakozłożonaformareaktywnościna
zaistniałąinterakcjęmiędzydanąosobąadanymaspektemrzeczywistości.Oczywiście,
emocjenależytraktowaćjakouaktywnieniepewnegorodzajudyspozycji,jakiejś
wrażliwości.Biorącpoduwagęwymiarintencjonalnościzachowańludzkichbyćmoże
właściwszebyłobyokreślenietegorodzajudyspozycjimianememotywności.Wydaje
się,żewtensposóbczyztegopowodumożnamówićonuczuciach-postawach”.Uczu-
ciestajesiępewnegorodzajupostawą,ponieważmożliwajestnczułość”iintencjonalne
zachowaniewstosunkudoodkrywanychformrzeczywistości,jaknaprzykładwobec
pewnychwartości.
Innymisłowy,człowiekaktywnieposzukujepewnychrodzajówijakościinterakcji,
możeniejakozdobywaćsięnawzbudzanieszlachetnych,wzniosłychuczuć.Dlategoteż
należypostawićakcentnaaktywnośćsamegopodmiotu,najegosprawczyudział
wkształtowaniuwłasnychdyspozycjiemocjonalnych,wdojrzewaniuuczuciowymiod-
powiedzialnościzasiebie.Jesttoistotnezwłaszczawtedy,gdyuświadomimysobie,że
emocjapowstajejakoodpowiedźnaważnedladanejosobyrodzajeinterakcji(ważność
bezpośredniowiążesięzmotywacją,zewzbudzanąprzezpodmiotaktywnością).Moż-
nazatempowiedzieć,żeaktywnośćisprawstwowtworzeniuemocjisprowadzasiędo
intencjonalnegodziałanianarzeczodkrywaniacoraztonowychiinnychobiektówinter-
akcji.Dziękipojawieniusięnowychforminterakcjinastępujemożliwośćuaktywnienie
sięnowychdoświadczeń(np.emocjezwiązanezpracąniezaistniałyby,gdybyniepoja-
wiałosięintencjonalnedziałanieczłowieka,któredoprowadziłodoodkryciategowy-
miarurzeczywistości).
Nawagęsprawczościwskazujewieleanaliz-możnatutajtylkowspomniećouwa-
gachFrijdy(2005,s.94),którypodkreślałniesłusznośćjejlekceważeniaprzezpsycho-
logów.Uzasadnieniemkoniecznościuwzględnieniawymiarusprawczościjestzjawisko
odpowiedzialności„poczucieodpowiedzialnościzakłada,żeczłowiekprzyjmujenaganę
lubpochwałęjakousprawiedliwionąiżemapoczucie,pozostawionomuswobodę
wyborutakiego,anieinnegodziałania.Powierzanieiprzyjmowanieodpowiedzialności
przynosiistotnekonsekwencjeemocjonalneietyczne,podobniejakutrataodpowiedzial-
ności”.
Przyjętysposóbrozumieniaemocjinieodbiegaodtychuznanychwpsychologii.
Jednaktutajjestjeszczejednaistotnakwestia-kryteriaocenyważnościinterakcji.