Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
RozdziałII
patrzączperspektywyfunkcjonalnejniemaemocjiniekorzystnych(nzłych”);wszystkie
emocjekorzystne,ponieważukierunkowująuwagęikanalizujązachowaniawsposób
umożliwiającyporadzeniesobieznapotykanymizdarzeniami,sytuacjami.Pozawłaści-
wościamiadaptacyjnymi,możnarównieżwskazaćnaspołecznefunkcjejakiepełnią
emocje.Wieluautorów(za:Reeve2005,s.312-314)podkreślanastępującefunkcjespo-
łeczneemocji:a/emocjekomunikująoprzeżywanychstanachjednostkowych;b/wpły-
wająnazachowaniainnychwstosunkudopodmiotu;c/prowokująiułatwiająprzebieg
społecznychinterakcji;d/kreują,utrzymująiokreślająjakośćrelacjizinnymi.Można
teżdodać,żeemocjewskazująnastrategiejednostkowego(lubspołecznego)rozwiązy-
waniaproblemówiwyzwańżyciowych.Oczywiściewieluautorówwskazujeteżna
znaczeniedysfunkcjonalneemocji,podkreślając,żeemocjedezorganizujązachowania
pozbawiającczłowiekazdolnościracjonalnegoilogicznegomyśleniaorazdziałania.
Nieulegawątpliwości,żeemocjemająswojepozytywnejakinegatywnestrony-
wszystkozależyodjakościrelacjipomiędzypodmiotemaświateminnychosóbczy
szerokoodjakościrelacjipomiędzypodmiotemarzeczywistością.Zasadniczopodsta-
wowymkryteriumnpozytywności”lubnnegatywności”emocjimożestaćsięto,naile
danaemocjazakłócaiblokujerozwójjednostkowy,nailestajesięczynnikiemgokreu-
jącym.Naprzykłademocjapogardydladrugiejosobymożezniekształcaćjejobraz
ihamowaćdostępnywniejpotencjał;możejednakstanowićformęzabezpieczeniasie-
bieprzedpotencjalnymzagrożeniemprzeddrugąosobą.
4.2.Prawaemocji
Złożonośćemocji,ichfunkcjiorazznaczeniedlacałegożyciapsychicznegoifunk-
cjonowaniaczłowiekatogłówneprzyczynytrudnościinterpretacyjnychtychzjawisk.
Jedenzobecnieuznanychautorytetówwdziedziniebadańnademocjami,Frijda,zwo-
lenniktraktowaniaemocjijakoefektuprocesówpoznawczych(oceny,wartościowania
znaczeń)wymienia10praw,określającjemianemprawemocji(Frijda1988;por.też
Zdankiewicz-Ścigała,Maruszewski2000,s.413-416).Uważaonbowiem,żeemocje
zjawiskiempodlegającymściśleokreślonymprawom.Teprawawynikajązdziałania
mechanizmówsterującychemocjami,któretylkowograniczonymzakresiedostępne
kontroliintencjonalnej.Topewnezasadyregulacjinaszegożyciaprzezstanyemocjo-
nalneibazująonenawynikachwieluanalizempirycznych.Wydajesię,żeichwyróżnie-
niepozwalaszerzejzrozumiećnietylkospecyfikęludzkiegożyciaemocjonalnego,ale
ifunkcjejakiemogąwżyciujednostkowympełnićemocje.EmocjewedługFrijda
odpowiedziaminaznaczącedlapomiotuzdarzenia(stąddalejwymienianeprawaspro-
wadzająsiędoprawodpowiedzi).Emocjerównieżsubiektywnymidoświadczeniami
(ichrdzeniemjestdoświadczanieprzyjemnościlubprzykrości)orazodczuwanymista-
namigotowościdodziałania-atajakośćstanówgotowościwiążesięzawszezdanego
typuorganizacjądziałaniaorazekspresjątwarzy.Stangotowościdodziałania,według
Frijda,jestczymścentralnymwkażdejemocji.Wszystkiebowiememocjeprowadządo
zmianwzakresiegotowościdodziałania.Wspomnianeprawaemocjisprowadzająsię
donastępujących: