Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
RozdziałII
Oatley,Johnson-LairdGniew,wstręt(niesmak),niepokój,szczęście,smutek
Autorzyteorii
Tomkins
Mowrer
Plutchik
James
Izard
zdziwienie-strach,zmartwienie-udręka,gniew-wściekłość
wstręt-odpychanie(repulsja),pogarda-lekceważenie
Gniew,zainteresowanie,pogarda,wstręt,lęk,radość,
Gniew,akceptacja,radość,antycypacja,lęk,wstręt,
Zaciekawienie-podniecenie,zadowolenie-radość,
lęk-strach,wstyd-poniżenie,wina-żal
Lęk,żal,miłość,wściekłość
wstyd,zaskoczenie,dystres
smutek,zaskoczenie
Ból,przyjemność
Kategorieemocji
,
,
Niewielkiudziałprocesówpoznawczych
Motywacjaprowadzącadospecyficz-
Niewyuczonestanyemocjonalne
Gęstośćwyładowaniaprocesów
Rozwiniętewprocesieewolucji
Kryteriawyróżnianiaemocji
procesybiologiczne
Zmianycielesne
nychdziałań
nerwowych
Zkoleinojciec”psychologii,W.Wundt,którychoćopisywałuczuciazapomocą
wymiarównprzyjemność-nieprzyjemność;odprężenie-napięcie;spokój-podniece-
nie”,wskazywałjednocześnie,żeuczućjestznaczniewięcejniżwrażeń(tychwymie-
niałokoło50tysięcy).
DymensjonalnastrukturaemocjidatujesięodH.SpenceraiodWundta.Później
zwolennikamitakiejinterpretacjibyliR.WoodworthiH.Schlosberg(1966).
WspółcześnieJ.R.Davitz(za:Lazarus1991,s.60)wyróżniaczterywymiaryemocji:
aktywacja,relacyjność(odniesieniedo),hedonistycznyton(nasycenieprzyjemnością),
kompetencja.
WatsoniA.Tellegenzkolei(za:Lazarus1991,s.63)wymieniajądwapodstawowewy-
miary:nwysocepozytywnyafekt-niskopozytywnyafekt”oraznwysocenegatywnyafekt
-niskonegatywnyafekt”,orazdwadodatkowebędąceniejakowypadkowątychpodstawo-
wych:nsilnezaangażowanie-brakzaangażowania”oraznprzyjemność-nieprzyjemność”
.
Zwolennicypodejściadymensjonalnegozregułybazująnasubiektywnychocenach
przeżywanychstanówemocjonalnychubadanychosób,któretoocenypotemstanowią
podstawędozastosowaniaodpowiednichtechnikstatystycznych(najczęściejanalizy
czynnikowej)pozwalająctymsamymnawyszczególnienieogólnychwymiarówemocji
.
Wewspółczesnejpsychologiiemocjikontrowersjazwolennikówdwóchstanowisk,
określonychjakopodejściekategorialnelubdymensjonalnedoopisuemocjiwciążpozostaje
jednymzdyskusyjnychproblemów.Przyjęciektóregośzestanowiskmaswojepoważne
następstwametodologiczne.Podejściekategorialnepodkreślakoniecznośćopisuemocji
j
akoodrębnychkategorii,natomiastpodejściedymensjonalneakcentujejakojedynieuza-
sadnionewyróżnieniewymiarównajakichdadząsięzlokalizowaćstanyemocjonalne.
PewnegorodzajukompromisowąpropozycjęprezentujeN.H.Frijda(za:Lazarus
1991,s.64),uwzględniajączarównokategorie,jakiwymiaryemocji.Wedługniego
emocjeoddzielnymistanami,gdyanalizowanenapoziomiegotowościdopodej-
mowaniaodpowiedniejreakcji-czylinapoziomiespecyficznychtendencjidodziała-
nia.Stająsięonejednakstanamidającymisięopisaćwpostaciwymiarów,gdyanalizu-
jemyjenapoziomiereakcjinawartośćzdarzenialubnajegonagłość.
Zasadnośćwyróżnieniakategoriiwydajesiętaksamooczywista,jakizasadność
wyróżnieniawymiarów.Emocjewiążąsięzdyspozycjądouruchamianiapewnychform
zachowań-takwięcsmutekprowadzidokoncentracjinasobie,dozmianysposobu