Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
RozdziałII
Ichoćobserwatordośćłatwoodczytujesygnalizowaneprzezekspresjęstanyemocjo-
nalne,kierujesięwtymprzypadkuchybaświadomościątypowychformekspresywnych
dlapewnychkategoriiemocji(sątotzw.nuprzeciętnione”formyekspresji)iwłasnymi
schematamiczyoczekiwaniami.
Kolejneujęcieemocjistwarzaperspektywaspołeczna(lubperspektywaspołecz-
ności).Perspektywaspołecznapozwalaspojrzećnaemocjejakonanarzuconelubwy-
pracowaneprzezdanespołecznościschematyreagowaniaalbosposobywyrażaniaprze-
żywanychstanów.Możnabypowiedzieć,żespołecznośćikulturastanowiąosposobach
kształtowaniażyciaemocjonalnego;emocjeczęściowoproduktemspołecznychwar-
tościiprzekonań.Społecznośćkształtujepewnewzorcemyśleniaoprzeżywanychsta-
nach,uczy,wjakiejformieiwjakimkontekście(wjakichokolicznościach)danestany
mogąbyćujawniane.Wtejperspektywiekwestiękategoriiemocjimożnabytraktować
jakonastępstwoodmiennościwzorcówczystandardówzachowaniaspołecznego.Inny-
misłowy,kategoriaemocjibyłabybezpośrednioodniesionadokategoriiżyciaspołecz-
nego(np.emocjawinyjestodrębnąkategoriąodemocjiagresji,ponieważpowstaje
wwynikuangażowaniainnejkategoriiczystrefyżyciaspołecznego;winapowstaje
wrezultacienaruszeniawartościmoralnych,agresjawrezultaciezablokowaniamożli-
wościrealizacjijakiejśwartości).Ipodobniejakpoprzedniokażdaztychkategoriimo-
głabybyćklasyfikowanaipostrzeganajakowielowymiarowa,tzn.silniejsza-słabsza
emocja,przykra-przyjemnaitd.
Wreszciepozostajejeszczeczwartaperspektywabiologiczna.Perspektywabiolo-
gicznapozwalaspojrzećnaemocjeodstronyuczestniczącychwjejpowstawaniume-
chanizmówneurofizjologicznych.Analizowanedalejteorieneurofizjologiczneuzasad-
niajączęściowotrafnośćwnioskowaniaokategoriachemocji,wielejednakjestwtym
względzieniejasności.Niewydajesięrównież,abyprzeważałyracjezaprzyjęciemwy-
miarówjakopodstawowegosposobuopisuemocji(choćniewątpliwietensposóbopisu
uzasadniająpewnemechanizmyneurofizjologiczne,jaknp.mechanizmwzbudzaniaak-
tywacji,mechanizmzapotrzebowanianastymulację).
Sumując,powyżejprezentowaneanalizy,choćmogąujawniaćsprzeczności,wswoim
ostatecznymkształciewskazująnazasadnośćwyróżnieniaróżnychkategoriiemocji.
Jesttoistotnezwłaszczawtedy,gdyemocjetraktowanejakojakośćdoświadczanej
interakcji.Pozajakościądoświadczanejinterakcjinazasadnośćtraktowaniaemocjijako
odrębnychkategoriiwskazujesamrodzajinterakcji(rodzajinterakcjijestbowiempod-
stawąwzbudzeniaodmiennychdoświadczeń).Pomijającjeszczeinneargumenty,jak
wzorceekspresji,odmienneschematymyśleniaoprzeżywanychstanachczyzróżnico-
wanemechanizmyneurofizjologiczne,wydajesię,żekategorieemocjitaksamouza-
sadnione,jakkolorynapoziomiepercepcjiwzrokowej.Emocjasprowadzanatylkodo
poziomuwymiarówbyłabytaksamopozbawionaswojegowyrazu,jakipercepcjaspro-
wadzonatylkodopoziomuwymiarowości.Wpercepcjiwymiarowośćprowadziłabydo
chwytaniarzeczywistościtylkonaprzykładpodkątemstopniajejjasności.Tenwymiar
jednakjestniezbędnyiwartościowywtedy,gdybędziedodatkowozwiązanyzjakością
barwy(ponadtojakośćbarwystanowipodstawęprzyjęciawymiarówintensywności
inasycenia).Takteżchybajestzemocjami.Wymiaryemocjiniezbędne,żebyoddać