Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.HistorycznaspuściznaszlachtywPolsce
Rozdział1
HistorycznaspuściznaszlachtywPolsce
Historiaszlachtypolskiej–zarysproblematyki
Celemniniejszegorozdziałujestprzedstawieniewybiórczegoisubiektywnego
przegląduproblematykihistoriiszlachtypolskiej.Pozwolitonazarysowanietłado
dalszychrozważańowspółczesnejrolitradycjiszlacheckichorazofunkcjonowa-
niuwdzisiejszejPolscepotomkówelitziemiańskich.Chcielibyśmypodkreślić,że
roląrozdziałujestwskazaniepewnychelementówhistoriipolskiejszlachty,ana-
stępnieziemiaństwa,którewydająsięnamszczególnieważnezpunktuwidzenia
zaproponowanejprzeznassocjologicznejinterpretacjitejhistorii.Niejesttowięc
opracowanieroszczącesobiepretensjedobyciahistorycznąsyntezą,tymbardziej,
żewujęciuhistorycznymprzeszłośćszlacheckaPolskijestnietylkodośćdobrze
opisana,alerównieżstanowiważnyelementwiedzyogólnejoprzeszłościkraju,
którątowiedzęposiadaznacznaczęśćjegowykształconychobywateli.
Niezależniejednakodtego,analizafunkcjonowaniaśrodowisknawiązujących
dodziedzictwaszlacheckiegowewspółczesnejPolscewymagapobieżnegoprzynaj-
mniejzarysowaniadynamikispołecznejewolucjiwarstwszlachecko-ziemiańskich
naprzestrzeniostatnichkilkusetlat,azwłaszczaostatnichdwustuleci.Jeślichodzi
onaukihistoryczneipokrewne,istniejeobszernaliteraturapoświęconatemupro-
cesowi.Dowyróżniającychsięwniejpozycjinależyszeregszczegółowych,atakże
syntetycznychpracJanuszaTazbira,wszczególnościjegoznanaksiążkaKultura
szlacheckawPolsce.Rozkwit-upadek-relikty,którejpierwszewydanieukazało
sięjeszczepodkonieclatsiedemdziesiątychXXw.(Tazbir1979),aostatnie,po-
prawione,jużwXXIwieku(Tazbir2013).Podobneznaczeniemaklasycznapraca
AndrzejaZajączkowskiego,GłówneelementykulturyszlacheckiejwPolsce:ideologia
astrukturyspołeczne,którejpierwszewydaniepojawiłosięnapółkachksięgarni
napoczątkulatsześćdziesiątychXXw.(Zajączkowski1961),zaśostatnie,podno-
wymtytułem(Szlachtapolska.Kulturaistruktura),ukazałosiępoupadkukomu-
nizmu(Zajączkowski1993).Processchodzeniazescenywarstwyszlacheckiejopi-
sująwlicznychdziełachhistorycyinteligencji,zJerzymJedlickimnaczele(1968;
2008b).Wśródpracsocjologówpróbującychodtworzyćhistorycznązmienność
znaczeniaspuściznyszlacheckiejwspołeczeństwiepolskimwyróżniasięstudium
StanisławaSiekierskiego(2003).RolęszlachtynaziemiachpolskichwwiekuXIX
opisujem.in.DanielBeauvoiswtomie,Trójkątukraiński:szlachta,caratiludna
Wołyniu,PodoluiKijowszczyźnie1793-1914(Beauvois2005).Trwającemuwów-
