Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problemparadygmatukulturowegowbadaniachspołecznych
15
nazależnośćaktuzestaleniaodpotrzebczasusubiektywnegopodmiotu.Tenzaśulega
przyśpieszeniuwsytuacjachzmian.Ztakąsytuacjąmamydoczynieniawmomencie
przejściaodspołeczeństwanowoczesnegodoponowoczesnego.
Przechodzącdoproblemunaukspołecznych,powiedzmy,żeprzedmiotemze-
staleniasąwznacznejmierzewyobrażeniaocałościachspołecznych,którymteoria
socjologicznaprzypisujestatuswirtualnychbardziejniżrealnych.Donichnależątakie
–mówiącjęzykiemLeopoldavonWiese–kolektywyabstrakcyjne,jaknp.społeczeń-
stwo.Wwynikuzmiantewłaśniekolektywyabstrakcyjnezostajązakwestionowane,
ponieważwiedzaonichzaczynasięrozpadać.Wieluwspółczesnychsocjologówzwraca
naprzykładuwagę,żespołeczeństwonowoczesnezostałozbudowane(zestalone)na
podstawieempirycznieosadzonejznajomościpewnego,adziśnieistniejącegotypu
rodziny.Obecniepoważnejejprzeobrażeniaodbierajątymzestaleniomdawnąmoc.
Tenstanmożerównieżprowadzićdodługotrwałegoistnieniażyciaspołecznegowe
fragmentach,utrzymywaniasięstanuspołecznejdyferencjacji.Życiewtakimstanie
jestdotkliwe,powodujepoczuciezagubienia,którejestczęstonazywanesyndromem
ponowoczesności.Reakcjąnatakistanrzeczymożebyćprocesponownegozestalenia,
któregopodjęcieprowadzićmogłobydorekompozycjispołecznej.Takkiedyśzdefi-
niowanezjawiskazostająponowniezdefiniowaneiwprowadzonewnowyporządek.
Wedługkonstruktywistówważnedlaprowadzeniażyciazinnymiludźmizestalenie
światamogłoprzypadaćnaczassubiektywnyjednegopokolenia,toznaczyzdarzaćsię
człowiekowirazwżyciu.Ponowoczesneprzyśpieszeniepowoduje,żewymaganejest
onokilkakrotniewżyciujednostki.Nadtozjawiskaponowoczesnejfragmentaryzacji
iewentualnejrekompozycjinieprowadządojasnookreślonychioczekiwanychform
społecznych,toznaczyniesąwymuszoneprzezwyzwanierekompozycyjne–jakto
byłowprzypadkukształtowaniasięspołeczeństwamasowego–gdywystępująsilne
procesyspołeczneprowadzącetepodmiotywokreślonymkierunku.Przeciwnie,pono-
woczesnośćjestzatrzymaniemwstanierozpadu.Zjawiskatepojawiająsię,ponieważ
przestajądziałaćsiłyutrzymującezestalonąrzeczywistośćwcałości,leczniedlatego,
żejejczęścidążądonowejcałości,ulegająsiłomrekompozycji.
Samepodmiotymożemyrozumiećszerokojakojednostkiicałościspołeczne,lecz
tuzkoleitendencjaponowoczesnakierujenasząuwagękutympierwszym,bowiem
ponowoczesnościtowarzyszy,jakpodkreślająwszyscyanalitycytychprocesów,silnie
utrzymującasięindywidualizacja.Mimoposzukiwanianowych,wyłaniającychsięcałości
społecznych–czytowpostacigrup,kręgówczyscapów–ztegoprocesufragmentaryza-
cjiobronnąrękąwychodzijednostkaludzka,choćbrakjednolitychprocesówsocjalizacji
pozostawiananiejswójślad.Oznaczatopoważnewyzwaniedlaprzeważającejnadal
wnaucekolektywistycznejkoncepcjikultury.Wartonatozwrócićuwagę,zwłaszcza
żecelemnaszegoposzukiwaniajestrozważaniescalającejrolikultury.
2.Kulturawróżnychujęciach
Wtymmomenciekoniecznejestwyjaśnienie,kogomamynamyśli,mówiącoze-
stalającymświatpodmiocie.Niejesttobynajmniejoczywistewnauce.Pociągatoza
sobąpytanieopodmiotowośćkultury.
Nadalwiększośćznasbędziejejposzukiwaławbytachkolektywnych,takichjak
społeczeństwo,naródczypokolenie,którychistnieniejestdziścorazbardziejwątpliwe,
