Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problemparadygmatukulturowegowbadaniachspołecznych
19
gotowarem,albotowarbędzietaki,najakijegoprodukcjapozwoli.Dziśsferawymiany
wydajesiędominować,itodziękikulturze.
Myślozwrociekulturowymznalazłaoddźwiękwekonomii.Coistotne,została
podjętawobutychczłonachekonomii.Piszącyoekonomiiizwrociekulturowym
LarryJ.RayiAndrewSayerstwierdzająwspółczesny„wzrostzainteresowaniakulturą
iodwrótodekonomii”9.Mowa,oczywiście,opewnymsposobieuprawianiaekonomii.
Tukoniecznejestprzypomnieniedługotrwałegowpływumarksizmunaeuropejską
ekonomiępolityczną,wwynikuczegojejhistoriajeststopniowymwydobywaniem
kulturyspoddominującegowpływuekonomiiorazdoprowadzeniemkulturydoroli
czynnikaautonomicznegoiniezależnego.
Kulturabyłaproduktemekonomiii,jakpiszeAndrewSayer,„zostaładostosowanado
podziałupracy,klas,komodyfikacjiiinstrumentalnejracjonalności”10.Jakzwracająuwagę
autorzybrytyjscy11,rozważaneprzezsocjologówrelacjemiędzyekonomiąikulturąwy-
wodziłysięznastępującychszkół:1)klasycznegomarksizmu–kulturajestepifenomenem
określonymprzezmaterialnąbazę;2)krytykimarksizmuodśrodka–kulturamawzględną
autonomięwobecbazy(Williams,Thompson,wpływGramsciego)3)postmodernizmu
–kulturajestodłączonaodekonomiiiprodukcji;jestswobodniepłynącą,autonomiczną
sferą,bardziejcentralnądlażyciaspołecznegoniżdlaproblemówekonomicznych(wpływ
Baudrillarda).Totakżekrokkumyśliklasycznej,przedmarksowskiej.Owowyzwolenie
sięodmarksistowskiejwizjibazyizależnejodniejnadbudowypozwaladziśodnajdywać
uklasykówfilozofii(J.S.Mill)iekonomiipolitycznej(A.Smith)wątkiświadczące
odostrzeganiusilnegozwiązkumiędzyekonomiąikulturą12.Widocznesątudwawątki.
Pierwszyzwracauwagęnawystępującyzwiązekmiędzyekonomiąikulturąpoprzez,
zjednejstrony,ukierunkowanieekonomiikuwartościominormometycznym.Wtym
drugimnasyceniekulturywątkamiekonomicznymi,wtymprzypadkumasięzwykle
namyślitworzeniewzorcówodbiorukulturywedługschematukonsumpcjitowarów.To
przywróceniemiejscakulturywekonomiipostronieuniwersalnychwartościinorm,
którymekonomiasłuży,znalazłosiędziśpodogniemkrytykitypuideologicznego–zarzut
imperializmukulturowego.Krytykajestwyjątkowoskutecznawczasachglobalizmu,
gdyrozstrzygasięowartościachsłużącychludzkościichroniącychjąnormach,niezaś
społeczeństwienarodowym.Doprowadziłotodotzw.etycznejdezidentyfikacjinauk
społecznych,która„poleganazaniechaniu»normatywności«wwieludziedzinach
ipodejrzliwościwobeckoncepcjiżyciaspołecznegojakotraktowanianorm,zwłaszcza
moralnych,jakozakamuflowanejwładzy”13.Wrezultacie„stosunekdowartościwba-
daniachprowadzidziśdodwustanowisk:uznaniaistnieniawartościintersubiektywnych
iponadjednostkowychorazunikaniakierowaniasiętakimiwartościamiwobawieprzed
zarzutemetnocentryzmuikulturowegobias”14.
9L.J.Ray,R.A.Sayer,CultureandEconomyafterCulturalTurn,Sage,1999.IntroductionbyL.Ray,
A.Sayer,s.1.
10A.Sayer,ValuingCultureandEconomy,ibidem,s.53.
11H.Bradley,S.Fenton,ReconcilingCultureandEconomy:WaysForwardintheAnalysisofEthnicity
andGender[w:]ibidem,s.114.
12J.O’Neill,wEconomy,EqualityandRecognition,pisze:„To,żetowarjestzakupywanyniedlajego
wartościużytkowej,leczdlakonsumpcjisymbolicznej,znanebyłouAdamaSmitha”.
13A.Sayer,ValuingCultureandEconomy,s.56.
14Ibidem.
