Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza-WłodzimierzGalewicz
13
iprzykazaniumiłościbliźniego,poświęconajestzamykającatęgłównączęść
traktatukwestia44.
ZtejbogatejtematykitraktatuDecaritatewobecnymwprowadzeniu
omówięjedyniewybranewątki.
1.Orodzajachobowiązków
JeśliwfilozoficznymsłownikuTomaszazAkwinuszukamyterminusta-
nowiącegonajbliższy,choćnieuchronnietylkoprzybliżonyodpowiednik
naszegonobowiązku”
,trzebaniewątpliwiewskazaćnahasłodebitum.Ter-
mindebitumposiadajednakuTomaszaconajmniejdwaróżne,atakże
wyraźnieodróżnianeodsiebieznaczenia.Debitumrozumianewsposób
węższy,jakrównieżwcześniejszyoznaczapowinnośćwznaczeniuczegoś,
cojestsiękomuświnnymlubteżdłużnym
.Oddaniejakiejśosobieczegoś,
cojesteśmyjejwinnilubdłużni-lubniecoogólniejczegoś,cosięjejodnas
należy-jestaktemsprawiedliwości.Oprócztegorozumienianobowiązku”
,
wktórymoznaczaonczyndyktowanyprzezsprawiedliwość,istniejejed-
nakinne,znacznieobszerniejsze.Wtymogólniejszymznaczeniutermin
debitumjestściśleskorelowanyzterminempraeceptum:obowiązkiemlub
czynemzgodnymzpowinnościąjestwówczaswszystko,cokolwiekstano-
wiprzedmiotjakiegośnormatywnegoprzepisu
lubnegatywnego)nakazu,czychodzioprzepislubteżnakazprawny,czy
omoralny,czyoreligijny(zwanyprzykazaniem).
1010WobrębietakrozumianychobowiązkówlubteżpowinnościTo-
maszzAkwinudokonujedwóchnajogólniejszychpodziałów.Popierwsze,
dzielijenaobowiązkipozytywne,odpowiadające-jakmożnabytowstęp-
nieująć-węziejrozumianym(czyliafirmatywnym)nakazomiobowiązki
negatywne,odpowiadającezakazom.Tymdwómrodzajomobowiązków
czyteżpowinnościsąrównieżprzyporządkowanedwatypywystępkówlub
grzechów(czyliwystępkównaruszającychprzykazaniaboskie):zjednej
TowęższeznaczeniedebitumTomaszzAkwinuprzyjmujenaprzykładwq.31a.1
arg.3.WcytatachztraktatuDecaritatepodajętylkonumerkwestiiiartykułu.Przytaczając
innefragmentyzSummyteologiiwskazujęrównieżjejczęść,zktórejpochodzą(np.Iª-IIae),
aczasemdlajednoznacznościdodajętakżeskrótowąlokalizacjęST.
Por.np.Iª-IIae,q.99a.5co.,gdzieczytamy:Ipsaautemagendasubpraeceptonon
caduntnisiinquantumhabentaliquamdebitirationem.
