Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza-WłodzimierzGalewicz
15
szkodzić,tojakoskończoneistotyludzkienniemamywystarczającychsił
izasobów,abyjedenczłowiekmógłusłużyćwszystkimludziom”6.
Uwagaomniejszejogólnościnormpozytywnychzewzględunaich
zakresosobowyniedotyczywszystkichnormnakazujących,ponieważnie
odnosisiędonakazówmówiącychoobowiązkachczłowiekawstosunkudo
określonychosób,naprzykładnczcijojcaswegoimatkęswoją”
.Takżetego
typunakazomprzysługujejednakwujęciuTomaszadrugawskazywana
przezniegocechaodróżniającanormypozytywneodnormnegatywnych,
mianowicieichmniejszaogólnośćzewzględunazakresczasowy(obowią-
zekszanowaniarodzicówniemożeoznaczać,żenależyimokazywaćszacu-
nekprzykażdejokazji).TomaszzAkwinuujmujetępodstawowądeontolo-
gicznąróżnicęwswojejcharakterystycznej,wielokrotniepowtarzanejtezie,
zgodniezktórąnormynegatywne(praeceptanegativa)sądlanaswiążące
wkażdymczasieinakażdyczas(semperetadsemper)
,natomiastnormy
pozytywne(praeceptaafrmativa)obowiązująwprawdziewkażdymczasie,
alenienakażdyczas(semper,sednonadsemper).Taknaprzykładnaszym
obowiązkiemwkomunikacjizinnymiludźmijestzarównoniekłamać,jak
imówićprawdę;oilejednakkłamaćniepowinniśmynigdy,otylemówić
prawdyniemamyobowiązkuzawsze(aninawetzakażdymrazem,gdyktoś
oniąpyta),lecztylkowokreślonychokolicznościach.Podobnienaszym
obowiązkiemwzakresiewłasnościmaterialnejjestzarównoniekraść,jak
iwspieraćbiednych,alekradzieżjestzakazanawewszystkichprzypadkach
(oprócztychwyjątkowych,wktórychwłaściwieniejestjużkradzieżą,
gdyżwłasnośćdrugiejosobyprzestajebyćwnichwłasnościąprywatną;
por.IIª-IIaeq.66a.7),natomiastwspieraniebiednychjestnakazanetylko
wokreślonychsytuacjach.
1020Inneważnerozróżnieniewobrębiepowinnościczyteżobowiąz-
ków,obejmowanychetycznąklasyfikacjąTomaszazAkwinu,możnawpro-
wadzićzapomocąterminów,którychsamTomaszwprawdzienieużywa,
leczwpewiensposóbjepodsuwaiprzygotowuje.
Dokonującprzegląduróżnorakichczynów,zachowańlubdziałań,roz-
patrywanychzewzględunaichetycznąpozycjęlubkwalifikację,Tomasz
niejednokrotniedostrzegaprzypadki,wktórychpewiensposóbpostępowa-
nianiedajesiębezzastrzeżeńzaliczyćdoczynówdanegorodzaju,ponieważ
6nonautemsufcientessumus,utunushomopossitomnibushominibusservire,tamże.
7WtraktacieDecaritatepor.q.33a.2co.