Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza-WłodzimierzGalewicz
23
zatemspełnianyzarównoprzezwszystkich,jakiwobecwszystkich(por.
q.31a.2).Możnabypoczątkowosądzić,żetadruga,przedmiotowapo-
wszechnośćrozważanegoobowiązkujestniezbytzgodnazcharakterystyką
wyświadczaniadobradrugiejosobiejakouzupełnianiapewnegojejbraku;
dostarczaćdrugiemuczegoś,czegomubrakuje,możemywszaktylkowtedy,
gdysamitomamy,awięcgdydrugipodpewnymwzględemustępujenam
swojązasobnością,stoiniżejodnas.Tomaszniewidziwtymjednakżadnej
niespójności:to,żeobowiązekczynieniadobramamywobectych,którzy
podpewnymwzględemstojąniżejodnas,wcaleniewyklucza,żemamygo
wobecwszystkich,aprzynajmniejwszystkichludzi.Rzeczbowiemwtym,
żekażdyposzczególnyczłowiek-jakoistotaskończonainiedoskonała,
atymsamymdotkniętajakimśniedostatkiem-podpewnymwzględem
(secundumaliquid)stoiniżejodwieluinnych,mianowicietychwszystkich,
którzyniewykazująwłaśnietegobraku(choćnieuchronnieujawniająinny).
TakzatemprzyjmowaneprzezTomaszadookreślenieobowiązkuczynienia
dobrajakowymagającegopomaganialudziomznajdującymsięw(takiejlub
innej)potrzebieniejestżadnymrealnymograniczeniemsamegozakresu
tegoobowiązku.
2020Jakopewnezawężeniepojęciadobroczynnościmożnabynatomiast
interpretowaćjegoprzeciwstawieniepojęciusprawiedliwości.Taopozy-
cjarysujesięjużtakżewwypowiedziachArystotelesa,aleswójnajbardziej
wyraźny,niejakokanonicznykształtuzyskujeuCycerona.Wjegorozpra-
wieOpowinnościach23wyróżnionezostajądwieczęścimoralnejpodstawy,
naktórejopierasięludzkawspólnota.Jednąznichsprawiedliwość,pole-
gającaprzedewszystkimnaniewyrządzaniuinnymszkody,jeżeliniejest
sięprowokowanymprzezichwłasnebezprawnedziałanie(utnecuiquis
noceat,nisilacessitusiniuria),atakżenaposzanowaniuprawawłasności,
wymagającego:nabyrzeczywspólnemianozawspólne,rzeczyzaśnależą-
cedoposzczególnychosób—zaichprywatnąwłasność”(utcommunibus
procommunibusutatur,privatisutsuis).Drugązaśetycznąwięziąspajającą
ludzkąwspólnotęjestwłaśnieuczynnośćczyteżdobroczynność(benefcen-
tia),któramożebyćrównieżokreślanazapomocątakichnazwjakdobroć
(benignitas)lubszczodrość(liberalitas)24.
CyceronMarcusTullius,Opowinnościach,w:Cyceron,Pismaflozofczne,t.2,tłum.
W.Kornatowski,PWN,Warszawa1960.
24Zob.tamże,zwłaszcza20i42.