Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
ŚwiętyTomaszzAkwinu,Traktatomiłości
prywatnej(extremanecessitasalicuiusprivataepersonae)lubjakaświelka
potrzebarzeczypospolitej(aliquamagnanecessitasreipublicae).Owielkiej
potrzebierzeczypospolitejTomaszwspominałjużwcześniej,wskazującna
niąjakonaokolicznośćwymagającąnierazpoświęcenianawetpodstawo-
wychpotrzebsamegosiebieczyteżswoichbliskich;nicwięcdziwnego,że
wymagaonarównieżodjednostki,abywsytuacjinwyższejkonieczności”
niezaspokajałapotrzebtylkododatkowych.Skrajnąpotrzebąosobypry-
watnejjestzaśtutajzpewnościątylkojejpotrzebapodstawowa,tzn.doty-
czącadóbrpotrzebnychdosamegożycia,alezapewnerównieżniedowolna;
należysięraczejdomyślać,żewtakiejskrajnejpotrzebieznajdujesięktoś,
komubezotrzymaniapomocygrozirychłaśmierć.Jeżelizaśtak,toTomasz
zAkwinuniesugerujetutajkoniecznościjakiegośistotnegoodstąpieniaod
reguły,zabraniającejudzielaniawsparciaześrodkówbezwzględniepotrzeb-
nychdoprowadzeniawłasnegogodziwegożycia-uchylaniajejwkażdym
przypadku,gdyowowsparciesłużyłobyzaspokojeniuczyteżuśmierzeniu
jakiejkolwiekwiększejlubnawetbardziejpodstawowejpotrzebydrugiego.
Jakjednakwspomniałem,pewnegoujednoznacznieniawymagateż
sposób,wjakirozważanatutajregułamiałabyzostaćzmodyfikowana
-wyzbyciesięśrodków,bezktórychniedasięjużprowadzićżycianaod-
powiednimpoziomie,wtakimprzypadkumawymagaćodmiennejoceny,
leczniejestcałkiemjasne,jakiej.PonieważwcześniejTomaszzAkwinu
mówinajpierworegule,którawręczzakazujeskazywaniasamegosiebie
czyteżswoichbliskichnażycienieodpowiedniedlaosóbzjakiegośstanu,
anastępniewymieniatrzywyjątkiodtegozakazu,możnabyprzypuszczać,
żewowychwyjątkowychprzypadkachofiarnapomocwpotrzebiejedy-
nieniejestzakazana;byłabyonazatemtylkodopuszczalna,nawetjeżeli
wtymnieneutralnym,lecznormatywniedodatnimznaczeniu,wktórym
dopuszczalnesączynynadobowiązkowe.Ztymprzypuszczeniemzdaje
sięteżwspółgraćstwierdzenieTomasza,żektoś,ktoudzielatakiejofiarnej
pomocywjednymzwymienionychwyjątkowychprzypadków,postępuje
nwsposóbchwalebny”(laudabiliter).Leczchoćchwalebnośćjakiegośczynu
lubsposobupostępowaniabywanierazutożsamianaprzezTomaszazjego
nadobowiązkowością-normatywnąpozycjądziałanianienakazanego,lecz
tylkozalecanego
-tojednakniezawszemusimiećtakieznaczenie.Wy-
dajesiębowiem,żemianoczynówgodnychpochwałyniejestuTomasza
