Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
świętyTomaszzAkwinu,Traktatosprawiedliwości
wieństwiedotychdwóchwadcnotasprawiedliwościstanowipewnątrwałą
dyspozycjębądźdoprzestrzeganiaprzepisówprawa,bądźdorespektowania
wymogówrówności.
CharakteryzującsprawiedliwośćzwiązanązprawemArystotelesprzyj-
muje,żeistotnymzadaniemprawajestprzyczynianiesiędodobrawspólne-
go,czylidoszczęściawpaństwowejwspólnocie.Temuwspólnemuszczęściu
mogąsprzeciwiaćsięwszelkiegorodzajuwystępki,awięcczynyniezgod-
nezjakąkolwiekcnotą,którezatemmusząbyćzakazywaneprzezprawo.
Wtymstanierzeczysprawiedliwośćzgodnazprawemmusiobejmować
wszystkiesferymoralności,zawierającwsobieprzyporządkowaneimcno-
tyetyczne.Niejestwięconatylkojednązcnót,leczraczejcnotązupełną
lubcnotąwogóle,ujmowanąjakoetycznazasadaregulującapostępowanie
wstosunkudodrugich.
Wodróżnieniuodtejsprawiedliwościgeneralnejsprawiedliwośćzwią-
zanązrównościąmożnaokreślaćjakopartykularną.Jestonabowiemtylko
jednązczęścicałościowejwartościowościetycznej,równorzędnąwstosun-
kudoinnych,takichjakcnotamęstwalubumiarkowania.
WobrębiesprawiedliwościpartykularnejArystoteleswyróżnianastęp-
niedwiegłówneodmiany:sprawiedliwośćrozdzielającą(dianemêtikon)
isprawiedliwośćwyrównującąlubnaprawiającą(diorthôtikon).Pierwsza
urzeczywistniasięwczynnościachrozdzielania(entaisdianomais),któ-
rychprzedmiotamimogąbyćpewnedobra,aletakżepewneciężary,
wobuwypadkachdzielonepomiędzyczłonkówodpowiedniejwspólnoty,
awszczególnościmiędzyobywatelipaństwa.Drugaodmianapartykular-
nejsprawiedliwościrealizujesięwczynnościachwyrównywaniastratlub
naprawianiaszkód,doktórychdochodziwróżnorakichrelacjachczyteż
transakcjachmiędzyosobami,określanychprzezArystotelesajakosynal-
lagmata.Niektóreztychnsynalgamatycznych”stosunkównawiązywane
dobrowolnieprzezobydwiestrony,winnenatomiastjednazestronzostaje
uwikłanawbrewswojejwoli.
1020ZarysowanetutajpojęciaArystotelesaznajdująsystematycznerozwinię-
ciewposzczególnychpartiachprzedstawianegotraktatu.Wpierwszychczte-
rechkwestiachTomaszzAkwinuomawiaogólneaspektysprawiedliwości,
czyteżaspektysprawiedliwościjakocnotywogóle:związeksprawiedliwości
zprawemokreślanymjakoius(q.57),samąogólnieujmowanąsprawiedli-
wość(q.58),stanowiącąjejskrajneprzeciwieństwowadęniesprawiedliwości