Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza
3.Sprawiedliwośćpartykularna
15
3010Jakjużwidzieliśmy,rozpatrującsprawiedliwośćjakocnotęszczególne-
gogatunku,czylisprawiedliwośćpartykularną,Arystoteleswyróżniawjej
obrębiedwieodmiany:sprawiedliwośćrozdzielającąisprawiedliwośćwy-
równującą.TomaszzAkwinuzasadniczoprzejmujetęklasyfikację,leczpró-
bujejąoprzećnabardziejsystematycznejpodstawie.Arystotelesstwierdza,
żeistniejądwarodzaje-czyraczejdwaobszaryzastosowania-sprawiedli-
wościjakocnotypartykularnej,aleniewyjaśnia,czemutylkodwaiwłaśnie
teanieinne.TomaszzAkwinustarasiętowytłumaczyć(por.q.61a.1co.).
Wtymcelunajpierwprzypominaokreśleniesprawiedliwościpartykularnej
jakocnotyregulującejdziałania,któreodnosząsiędojakiejśindywidualnej
osoby(adaliquamprivatampersonam).Indywidualnaosobastanowipewną
częśćwspólnotylubspołeczności,atymsamymmożebyćujmowanajako
człondwojakiegorodzajurelacji:stosunkówjednejczęściwspólnotydo
innychorazstosunkówcałościwspólnotydoczęści.Stosunkicałejwspól-
notydojejczęścistanowiądziedzinęsprawiedliwościdystrybutywnej,któ-
raregulujerozdzielaniedóbrwspólnychpomiędzyczłonkówwspólnoty.
TomaszzAkwinuzaznaczajednak,żemimotorównieżsprawiedliwość
dystrybutywnaspełniaogólnądefinicjęsprawiedliwościjakocnoty,która
każenoddaćkażdemuto,codoniegonależy”(reddereunicuiquequodsuum
est,q.61a.1arg.2),ponieważdobrocałościjestponiekądtakżedobrem
jejczęści(tamże,ad2).Stosunkimiędzyindywidualnymiosobami-czy
przynajmniejteznich,którenormujesprawiedliwość-Tomaszokreśla
jakorelacjewymiany(commutationes),przyznając,żezakrespojęciawy-
miany,pierwotnieodnoszącegosięgłówniedotransakcjikupnaisprzedaży,
wtakimogólnymzastosowaniudowszystkichnwzajemnychoddziaływań
międzydwiemaosobami”(inhisquaemutuofuntinterduaspersonasad
invicem)zostajebardzoposzerzony
6
.Odpowiedniodotegodrugąodmianę
sprawiedliwościpartykularnejnazywa-jakjużwiemy-sprawiedliwością
wymienną(iustitiacommutativa).
Takokreślonansprawiedliwośćwymienna”nawiązujewprawdziedojed-
negozmożliwychrozumieńArystotelesowskiejsprawiedliwościwyrównu-
jącej,lecztylkodojednegoiraczejwtórnego.Przedmiotemsprawiedliwości
wyrównującejwpierwszorzędnymrozumieniusąuArystotelesa-jakjuż
6
Wsupersent.,lib.4d.46q.1a.1qc.1ad2takszerokorozumianerelacjewymiany
niesąograniczanedowymianydóbrlubusług,leczokreślanejakowymianyczyn-
ności(commutationesoperationum).
