Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.InstytucjeiformyupowszechnianiakulturywPolsce...
29
kulturyelitarnejiobcej,wkraczaniedodworówmuzykiludowej,poezjiludowej
–tocechycharakteryzującepolskidwórmagnacki.Jednakżewskutekkontaktów,
częstobardzobliskich,zdworamimagnackimiinnychkrajóweuropejskich,cudzo-
ziemskiewzorykulturowepozorniepotępiano,alejednak–abysięzbytnioodnich
nieróżnić–najpierwkopiowano,apóźniejupowszechniano.Zauważalnetobyło
szczególniewliteraturze,alenietylko,strojebalowemagnateriipolskiej,tańce
tegookresunieróżniłysiębowiemniczymodtych,któreproponowałydworyary-
stokratyczneEuropyZachodniej.
Wokresiebarokupojawiająsiętakżepomysłyuruchomienianowychinstytucji
upowszechnianiakulturyartystycznej,jaknaprzykładstałejscenydworskiej.Po-
mysłytakierodząsięwlatachdwudziestychXVIIwieku,aWładysławIVdługo
nosiłsięzzamiaremwzniesieniabudynkuteatralnego.Niepowstałjednakwtym
czasieteatrdworski,conieznaczy,żenieupowszechnianosztukidramatycznej.
Kolegiajezuickiewdalszymciąguwystawiaływidowiskaprzedewszystkimotreści
religijnej:opery,widowiskapasyjne,misteriabożonarodzeniowe.CzesławHernas
opisuje,że:
rozwinąłsięwtymczasieswoistytypdramatuoNarodzeniuiMęcePańskiej.Dramatyczne,
śpiewanepastorałkiwyraźniewiążąsięzescenąludową,natomiastoperyoMęcePańskiej
mogłybyćraczejwystawianenascenieszkolnej,lubprzygotowanejdotegoscenieprzyko-
ściele(Hernas,1972,s.443).
Przyparafiachwystawianorównieżmisteria,częstoułożonewludowymdialek-
cie,agłównymiaktoramiwtychprzedstawieniachbylichłopi,którzyczasamibrali
równieżudziałwinscenizacjachszopkowych.
Wartowspomnieć,żewświątyniachurządzanonietylkoinscenizacjezokazji
narodzinChrystusa,alewokresieBożegoNarodzeniaurządzanotakże„szopki”
–stałefigurkiprzedstawiającenajważniejszepostaciebiblijne.Wczasachbaroku
pojawiłysięwokółcentralnejscenyNarodzeniapróczfigurekpasterskichtakże
polskiefigurki:panówwkarecie,chłopów,szynkarkiprzyladzie,handlującychŻy-
dówitp.Powstawałypomysłyanimacjitychstatycznychfigurek,dziękitemurucho-
me,farsowekukiełkiodgrywałyniekiedyjakieśprzedstawienia.
Badaczekulturypodkreślają,żepóźnybarokjakbywymiótłzescenyludowej
widowiskaświeckie,aupowszechniłrozmaitośćteatralnychiparateatralnychwi-
dowiskocharakterzereligijnymprzeznaczonychdlaszerszejpubliczności.Naj-
wspanialszymiobrzędamireligijnymiwówczesnymokresiebyłyprocesjedomiejsc
świętychikoronacjecudownychobrazówiposągówMatkiBoskiej.JulianBarto-
szewicz–znawcakulturyiobyczajówbaroku–wspomina:
NajsławniejszeprocessjebyłybractwaświętegoKazimierzanaświętonawiedzenia(2lipca)
iświętoróżańcowe(25sierpnia).ZaprzykłademWilnaszłypomniejszemiasteczkalitew-
skie.CiągnęłydoTrokbractwaiprocessjezKownaiMerecza.Iotóżcorok,kiedylody
stopnieją,asłońceziemięrozgrzeje,Litwacaławporuszeniu;nawszystkichdrogachdo
