Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Praktykiupowszechnianiakulturyfeudalnej
Drugimczynnikiemwpływającymnakreacjęmegalomaniinarodowejbyły
wspomnianejużsubiektywneprzekonaniaowyjątkowościstanuszlacheckiego
ijegostarożytnejgenealogii,wzmacnianeprzezhistorykówówczesnychiwcze-
śniejszych,którzyidentyfikowaliPolakówzeszczepemSarmatów.Niektórzy
znich,jaknaprzykładStanisławSarnicki(1587),wierzyli,żedziejeSarmatówda-
tująsięodczasówbiblijnych,żenaródsarmacko-szlacheckiwywodzisięzrodów
starożytnych.Upowszechnianowięcpoglądy,żeszlachtajakopotomekznamie-
nitychrodówrzymskichwinnapodtrzymywaćstarewzorykulturowe.Stądrodził
siękultdziedzictwaitowarzyszącymutradycjonalizm,wktórychobjawiałysię
równieżelementyreligijne.Znanebyłybowiemdośćszerokopoglądyiprzeko-
naniaówczesnych,nawetoświeconychwarstwspołecznych,żeustrójRzeczypo-
spolitejbyłbezpośredniokreowanyprzezBoga,aobyczajeszlacheckiekultywo-
wanenadworachsądziedzictwemkulturowymstarożytnychplemion.Zdaniem
TadeuszaMańkowskiegoposzukiwanietradycjihistorycznychświadczyłootym,
żenaródpoczułsięnasiłachichciałcośznaczyć,poszukiwałwięcswojegomiej-
scawśródinnychnarodów,któreodwoływałysiędowłasnychkorzeniwodległej
przeszłości(1946).
Stądwłaśnieniesłychanieważnąfunkcjęzałożonąirzeczywistąwprzekazywa-
niuowychtradycjipełniłydworymagnackieiszlacheckie.Powstałajakbydwor-
skaszkoła,którejcelembyłokształtowanieipodtrzymywaniedworskiejkultury.
Jednakżewdworskąkulturęprzenikałyelementykulturyludowej,zktórejbarok
czerpałwzoryprostotyiswojskości,azchłopskiegofolkloruwydobywanolirykę
miłosnąiżart,coniebyłosprzecznezarkadyjskimobrazemwsi.Podobnie,jak
podkreślaCzesławHernas,niejedenmotywkulturowyprzenikanawieś(1972),
jednakżetrudnobyłobypostawićtezę,żenaskutekdyfuzjikulturowejmiędzydwo-
remawsiąnastąpiłowykształceniejednolitej,polskiejkulturybarokowej.Otóż
byłoinaczej–takieinstytucjekulturotwórcze,jakdworymagnackiedokonywały
selekcjiwartościiwzorówkulturowych.C.Hernasstwierdza,że:
omijaniespołecznegoimoralizatorskiegonurtupieśniludowejukazujegranicenarodowej
kulturybaroku:rozwijasięonawokółwięziiopozycjimiędzypałacemidworkiem,posiłkuje
sięfolkloremwsiimiasta,wzoramiobcymi,aleowyborzedecydujątradycjeiświadomość
społeczna,atakżewewnętrznekolizjejednegostanu(Hernas,1972,s.9).
Niechęćdokulturyinnejniższlachecka,demonstrowanieszlacheckiegostylu
życiaprzezmagnatów,silne,obustronnezbliżeniesiękulturyzaściankówszlachec-
kichzkulturąchłopskązjednej,akulturąmagnackązdrugiejstrony,niechęćdo
kulturalnymwewszystkichjegoaspektach.Ichudziałembyłyuroczystościrodzinnepatrona,wizyty
najwybitniejszychaktorówscenypolitycznejkraju,towarzyszylipryncypałowiwjegopodróżach.(…)
Nawzórdworupańskiegokształtowaliniektórzywychowankowieswójdomrodzinny,promieniują-
cynauboższychkrewnychczysąsiadów”(Wolski,2005,s.323).Potwierdzatospostrzeżeniejeden
zczłonkówroduTrzecieskichwwydanejnapoczątkuXXwiekuksiążce(Trzecieski,1907).
