Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoretycznoprawnaanalizapojęciauzasadniania
realizacjizałożonegocelu”
18
.ÓwUcel”tonicinnegojakskutekprzyjętychzałożeńaksjo-
logicznych,zktórychjednymzmożliwychpostulatówjestliberalnepostrzeganieosoby
sędziego.BardzocelniezauważyłbowiemJ.Stelmach,żeproblemuzasadnianiawszel-
kichsądówjurysprudencjijestzwiązanynieodłączniezprzyjmowanąfilozofiąprawa,
awprzypadkuuzasadnieńdecyzjiinterpretacyjnych–przyjmowanąkoncepcjąteorii
wykładni,zaktórąrównież–wistocie–kryjesięokreślonafilozofiaprawa
19
.
Podsumujmyzatemdotychczasowerozważania.Ustaliłem,żeuzasadnianiejest
najszersząprocedurąlogicznąwdrożonąnapotrzebystosowaniaprawa,którejszczegól-
nymprzypadkiemjestsporządzanieuzasadnieńjakodokumentówakcesoryjnychwpro-
cesachstosowaniaprawa,zawierającychokreśloneargumentacjemającenaceluprzeko-
nanieodbiorcyosłusznościiprawdziwościpowziętegorozstrzygnięcia.Przyjmowane
uzasadnienieniemożestaćsięwistocieprzedmiotemżadnejtypologiilubklasyfikacji
wwymiarzeuniwersalnym,gdyżzawszejestczęściąprocesustosowaniaprawa,który
niezależnieodprzyjętejfilozofiiprawaiustalonychregułsporządzaniauzasadnienia
wistociezawieraróżnicewobrębieprezentowanychstylówargumentacyjnych,aniesa-
megouzasadnienia.Tobardzoważne,gdyżbardzoczęstomylisięzarównowliteraturze,
jakiwpraktyceprawniczejtypuzasadnieniazrodzajemargumentacjilubprzyjętąteorią
wykładni.Takjakbyłojużpowiedziane,uzasadnieniezawszejestskutkiemprzyjętego
rodzajumodelustosowaniaprawa.Odmiennościwobrębiejegotyputowistociejedynie
różnicawobrębiegatunku,anierodzaju.Różniceobjawiająsięzarównopodczaskon-
strukcjiprzesłankiwiększejwsylogizmie(rodzajwdrożonejteoriiwykładniprawalub
samodzielneheurystykiegzegetyzwiązanezposzukiwaniemznaczeniatekstuprawne-
gonieoparteluboparteluźnonateoriachwykładniprawa),jakiwsposobieargumenta-
cjifinalnejdecyzjiinterpretacyjnejiustaleniukonsekwencjiprawnej.Pozostajemyjed-
nakwciążwobrębiejednegotypuuzasadnieniawyznaczonegomechanizmemprocesu
stosowaniaprawaopartymnasubsumcji.Niemabowieminnegorodzajurozumowania
prawniczegoniżsylogizmprawniczywywiedzionyzklasycznego,dwuprzesłankowe-
gosylogizmuArystotelesa.Różnicewzakresiewyborurodzajusylogizmulogicznego,
założeńproceduralnychitp.,którychomówienieniejestkoniecznenapotrzebytematy-
kininiejszegoartykułu,wyznaczajątypyokreślonegomodelustosowaniaprawa,który
luźniejbądźmocniejbazujenasylogizmiekategorycznym,lecznigdyodniegocałko-
wicienieodbiega.Jeżelibowiemodbiega,toniejesttojużrozumowaniewłaściwekon-
tynentalnejkulturzeprawnej,lecz–jakwprzypadkusystemuanglosaskiego–tworzy
zupełnienowąjakość,wokółktórejbudowanesąnietylkoinnesystemy,porządki,ale
całekulturyprawne.
Wmodelustosowaniaprawauzasadnieniejestjedno,budowanewedługjedne-
goschematu,polegającegonaomówieniuustalonegostanufaktycznego,anastępnie
wyprowadzeniuzeńzdaniakategorycznegopozwalającegonauzyskaniezgodności
zhipotezązinterpretowanejztekstuprawnegonormyprawnej.Różneumiejscowie-
nieelementówprocedurysylogizmuwtekścieuzasadnienianieprzekreślatezy,że
zasadnieniemożnabudowaćtypologiilubklasyfikacjiuzasadnieńpodwzględemich
różnicwewnętrznych.
18
19
Tamże,s.35.
Por.J.Stelmach,Typyuzasadniania…,s.45.
53
