Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
|
ELŻBIETAWOŁODŹKO
Rządomyślność(governmentality)jakomechanizmujarzmiania
współczesnegopodmiotu
Wpisanieczłowiekawewszechogarniającesystemyspołeczno-polityczneiskolonizo-
waniejegoautonomiipodkreśliłMichelFoucault(1998),wprowadzającdodyskursu
filozoficznegopojęcierządomyślności(governmentality),obrazujące„nowąformę
myślenianatematużyciawładzywnowoczesnychspołeczeństwachiwiedzypozwa-
lającejsprawowaćwładzęnadpopulacjami”(Ostrowicka,2015,s.36).Rządomyśl-
nośćoznacza„punktstyku,wktórymsposób,wjakijednostkisąkierowaneprzez
innych,łączysięzesposobem,wjakikierująonesobą”(Lemke,za:Chutorański,2013,
s.62).Tłumaczonenajęzykpolskijakourządzanie,pojęcietostałosiępodstawąba-
dańpedagogówkrytycznychiradykalnych(Chutorański,2013,2015a,2015b,2015c;
Chutorański,Szwabowski,2016;Ostrowicka,2015;Pasternak,2012;Rozmus,2018).
Wiążesięonozesposobemoddziaływaniawładzy-wyrastającymzcorazwiększego
zakorzenienianeoliberalizmu-która„niedyscyplinujejużpoprzezkary,zmusza-
jącdozachowańspołeczniepożądanych,alepoprzezrządzenie«przez»i«wimię»
wolności,kierującjednostkamijakopodmiotamiobdarzonymimożliwościąwyboru
iodpowiedzialności”(Rozmus,2018,s.9).Sątowięcnoweformydyscyplinowania
opartenaregulacjipragnieńjednostektrwającychwiluzorycznymprzekonaniu,żesą
autonomicznymiautoramimyśliidziałań,tymczasempodlegającorazbardziejwysu-
blimowanymsposobomkontroli,„marketingurealizacjisiebie”(Chutorański,2015b).
Tworząiluzjębyciaosobąniezależnąizasiebieodpowiedzialną,racjonalną,nowocze-
snąiwartąszczególnychzasobówpodkreślającychtecechy.Zatemdziękispołecznej
manipulacjiisocjotechnikomuruchamianesąmechanizmyujarzmianiaosobyoparte
naprocesachupodmiotowienia,nainnychniżdyscyplinarneformachsprawowania
władzy.Procesytesąpodstawąwyłanianiasięspołeczeństwapostdyscyplinarnego
(Chutorański,2015a),wktórymwładzaciągledoskonalimechanizmykontroli,po-
sługującsiębardziejzamaskowanymiformamiwpływuinadzoru,strategiamioddzia-
ływania,którezdużąskutecznościądoprowadzajądozmiannietylkonawyków(np.
konsumenckich),lecztakżewytwarzanianowychformtożsamości.
Władzasprzyjawięcjednostkowemudefiniowaniusiebiejakowolnychpodmio-
tów,ukierunkowujeludzkiepotrzebytak,bywzbudzićprzekonanieoichosobowym
zakorzenieniuirzeczywistymspełnieniu.Jestto„radosneposłuszeństwo”(Chutorań-
ski,2015a)osóbskłanianychdopełnegozaangażowaniaswojegopotencjałuwzadania
zawodowe,aprobowaneformyspołecznegouczestnictwa,azwłaszczaprzyjęciaukie-
runkowanychformkonsumowania.Wykorzystywanesąturóżnetechniki„uwodzenia”
bądź„usypiania”ludzkiejwrażliwości,ingerującewaksjologiczneprzestrzenieoso-
bowościiwywołującetakiesposobyzarządzaniasobą,któreuznajemyzaautotelicz-
ne,atakimidefactoniesą.Niedziwizatemsarkastycznytoncharakteryzującychten
proceswypowiedzi:„podmiotowośćnamsięprzyprawianiczymgombrowiczowską
