Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WramachswoichsobotnichwykładówzseriiStudiazfilozofiijęzykarozważałem
kiedyś,wrazzesłuchaczami,kategorięironii.Pewnegodnia,mianowicie13kwietnia2013,
przedwykładem,uświadomiłemsobieswójwskazanywyżejbłądleksykograficznydotyczący
owejkategorii.Klarowałempotemnowestanowiskonietylkowwykładach(poczynającod
wykładuwewspomnianymdniu);m.in.poświęciłemtejsprawiepewienodcinekwksiążce
Bogusławski,Drzazgowska2016.
Nieznałemwtedytrafnej,ogólnierzeczbiorąc,opiniidotyczącejtegotematuwy-
powiedzianejprzezJuliuszaKurkiewiczawroku2007,opinii,naktórązwróciłaminiedawno
uwagęMagdalenaDanielewiczowa.Opiniatabrzmi:nKwalifikatoryiron.iprzen.sąmało
przydatne,bozjawiskaironicznościimetaforycznościsąwdużymstopniufunkcjąszerszego
kontekstu,niebędącwbudowanesemantyczniewposzczególnewyrazy”.(Kurkiewicz2007:
37).Mówięotejopiniijakonogólnierzeczbiorąc,trafnej”,zpewnymzatemdystansem,
dlategożebynajmniejniechodziwcałejsprawie,jakpiszeautor,ondużystopieńzależności
odszerszegokontekstu”(niejestjasne,jaknależyrozumiećużyteprzezautorazwroty:nduży
stopieńzależnościodszerszegokontekstu”,nmałaprzydatność[kwalifikatorów]”).
Istotarzeczytkwiwtym,żenironizowanie”należydoobszarumowyzdecydowanie
wykraczającegopozazwykłepoznawczewykorzystywaniekoduwmówieniunnapoważnie”,
choćbyzużytymiwyrażeniamileksykalnieżartobliwymi,takimijakwynalazcaCosoba
wydobywającapożytecznedlaniejprzedmiotyześmietników’(tojestwłaśnieprzedmiot
ściślerozumianejsemantyki),awięcżenależydopodobszarupragmatykimowy,wktórym
dochodzidopowstawaniaczegoś,comożnabyłobynazwaćwymyślnyminlingwotworami”.
Szerszadziedzina,doktórejtenpodobszarnależy,obejmuje,pozawszystkiminnym,
literaturę–wjejwielorakichwcieleniach.Odnotujęwtymzwiązkudodatkowo,żebłędu
wpostaciwprowadzaniadrugiegozewspomnianychprzezKurkiewiczakwalifikatorów,
mianowiciekwalifikatoraprzen.,inherentnieniemogącegopoprawniecharakteryzować
elementukodu(skądinądnaniecoinnejniżiron.zasadzie),niepopełniałem(wodróżnieniu
odtego,cozdarzałosiędośćczęstowleksykografiipolskiej,m.in.wSJPDor.).
Sprawągłównąwzakresiezjawisk,nadktórymichcęsiętuzastanowić,jestfakt,
żenaprawdęoironicznościwypowiedzimożemymówićwyłącznietam,gdziejejodbiorca
realnieuchwycipewiennaddanyefektinformacyjny,itoefektwpostaciobserwacjikry-
tycznej,obserwacjidokonywanejoczywiścieprzyzastosowaniuokreślonegopunktuwi-
dzenia.Tenpunktwidzenianiezostajepodanyeksplicytnie,alesytuacyjniedajesięustalić.
Dodajmy,żeowaobserwacjakrytycznaniekoniecznieodpowiadawartościowaniubliskiemu
nadawcy(nadawcamożesięfaktycznieodwoływaćdojakichśkryteriówznanychobustro-
46
