Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
moglikorzystaćzzastępstwaprocesowego,amusielistawićsięprzedsędzią
osobiście,łatwozrozumiećpowodypopytunausługisofistów.
Doskonalewiemy,żewygranawsporzeczęstokroćzależynietylkoodwar-
tościmerytorycznejprzytaczanychargumentów,alewielokrotnie-niektórzy
twierdząnawet,żewwiększościprzypadków-odumiejętnościretorycznych
osobybiorącejwnimudział.Naturalnie,takbyłoiwstarożytnychAtenach.
Platon-zagorzaływrógsofistów-przypisywałimnastępującesłowa:nJeśli
potrafisięprzekonywaćsłowami,zarównosędziówprzedsądem,jakinaze-
braniuradyjejczłonkówiludnazgromadzeniuludowym[…]gdymasztaką
umiejętnośćwswejmocy,wtedylekarzbędzietwoimsługą,nauczycielgrama-
tykitwoimsługą,awprzypadkubankieraokażesię,żemnożyonzyskiniedla
siebie,tylkodlaciebie,gdyżtypotrafiszmówićiprzekonywaćtłum”
.Zapewne
powyższawypowiedźniebrzmiwspółcześniejakzarzut,alejakreklamapo-
zycjiksiążkowejzzakresusztukiargumentacjibądźperswazji,którąmożna
przeczytaćnajejokładce.Samisofiścijednakpodkreślali,żenieistniejemoż-
liwośćstwierdzeniawsposóbobiektywny,czydanezdaniejestprawdziwe,czy
teżfałszywe,stądteżnieistniejążadneprzeszkody,bydowieśćprawdziwości
dowolnegozdania-nietrzebachybawspominać,jakatrakcyjnybyłtakiwła-
śniepunktwidzeniadlapozwanegoijak…niebezpieczny.ProtagoraszAbde-
ry,najsłynniejszybodajżezsofistów,twierdziłwręcz,że:nCzłowiekjestmiarą
wszechrzeczy.Jakąsiękażdarzeczmniewydaje,takąteżjestdlamnie,ajaką
sięwydajetobie,takąjestznowudlaciebie”
.
Jednązulubionychrozryweksofistówbyłyponoćimprowizowanewystąpie-
nianadowolny,wskazanyprzezpublicznośćtemat,atakżeukazywaniean-
tynomii-zapomocąokreślonychargumentówprzekonywalipublicznośćdo
dowolnejtezy,anastępnie,odwołującsiędorówniesilnychargumentów,uza-
sadnialitezęprzeciwną.Doskonałąilustracjątakiegowłaśnieobrazusofistów
jestapokryficznazapewnehistoria,którejbohateremmiałbyćsamProtagoras.
OtóżProtagoraspewnegopięknegodniazobowiązałsięnauczyćwystępowa-
niaiprzemawianiaprzedsądemmłodzieńcaimieniemEuathlos.Niebyłoby
wtymnicniezwykłego,gdybyniefakt,żemłodzieniecmiałzapłacićzanaukę
dopierowtedy,gdyprzyniesieonazamierzonyefekt,czyliuczeńwygrawpro-
cesiesądowym.Protagoras,przekonanyoskutecznościswoichnauk,przystał
natenwarunekiprzystąpiłdonauczania.Poprzekazaniuuczniowiwiedzyna
tematwystępowaniaprzedsądempozostałomistrzowitylkoczekać,ażtenwda
sięwjakiśspór.Euathlosowijednakwcaleniespieszyłosiędorozstaniazczę-
ściąswojegomajątku,stądteżunikałsądów,jaktylkomógł.Zniecierpliwiony
ProtagoraswytoczyłwkońcusamsprawęEuathlosowi,rozumującwnastępu-
jącysposób:nJeśliwygramsprawęprzedsądem,wówczashonorariumbędzie
misięnależałonamocywyrokusądowego,jeślizaśprzegram,totymsamym
Euathloswygraswąpierwsząsprawęibędziemusiałwypłacićmihonorarium
