Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
namocynaszejumowy”
.Sprawazapewnewtymmomenciebysięzakończy-
ła,gdybynieto,żenaukiProtagorasaodniosłynadspodziewanyefektiuczeń
zripostowałwnastępującysposób:nSzanownyMistrzu,uczyszinnych,asam
niepotrafiszkorzystaćzeswoichnauk!AleżjaTobiewżadnymwypadkunie
wypłacęhonorarium-jeślibowiemwygramwsądzie,wówczasnamocywy-
rokuniebędęTobienicwinien,jeślizaśprzegramsprawę,będzietooznaczało,
żeTwojenaukinieodniosłyoczekiwanegoskutkuinamocynaszejumowy
wynagrodzenieniebędziesięTobienależało”
.
Przekonanie,żeposługującsięintelektem,możnauzasadnićwszystkobądź
niemalżewszystko,niebyłopostawącharakterystycznątylkodlasofistów.
Zbliżonypunktwidzenia,mimożeujegopodstawtkwiłyinnezałożeniafilo-
zoficzne,spotkaćmożnabyłojużueleatów.Jedenznajsłynniejszychprzedsta-
wicielitejszkoły,ZenonzElei,uważanyzatwórcędialektyki,dowodziłnp.na
drodzeczystorozumowejniemożnościjakichkolwiekzmian,wtymiruchu.
NajsłynniejszymbodajparadoksemZenonajesttzw.paradoksAchillesa.Otóż
zdaniemZenonawsytuacji,gdybydoszłodowyścigupotomkaPeleusaiTety-
dyzżółwiem,atenostatnirozpocząłbiegchociażchwilęprzedAchillesem,
Achilleszgóryskazanybyłbynaporażkę.Brzminiewiarygodnie?Zenonro-
zumowałnastępująco:jeśliżółwrozpoczniebiegjakopierwszy,towchwili
rozpoczęciabieguprzezAchillesabędzieznajdowałsięwjakiejś,choćbynie-
wielkiej,odległościprzednim.Achilles,chcącwyprzedzićżółwia,będzieza-
temmusiałznaleźćsięwmiejscu,wktórymznajdujesiężółwwchwili
rozpoczęciawyściguprzezAchillesa.Zauważmyjednak,żedotarciedowspo-
mnianegomiejscazajmieAchillesowiniecoczasu,podczasktóregożółwzdą-
żysięodtegomiejscaoddalić.Achillesbędziewięcmusiałznówdobiecdo
miejsca,wktórymjestżółwiznówzajmiemutochwilę,nawetjeślibędzieto
tylkokilkasekund.Żółwwtymczasieponowniezmieniswojąpozycjęitak
wnieskończoność.Zatemnieistniejemożliwość,byAchillesznalazłsiękiedy-
kolwiekwtymsamymmiejscu,wktórymjestżółw,askoroniemożeznaleźć
sięwtymsamymmiejscu,totymbardziejniemożegowyprzedzić.Mówiąc
językiemwspółczesnym,kierowcasiedzącyzakierownicąwartegokilkasetty-
sięcyzłotychsamochodunigdyniewyprzedziprzedszkolakanahulajnodze,
jeślitenwystartujejakopierwszy.
paradoks
Achillesa
