Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
Zdialektycznychosiągnięćeleatówchętniekorzystaliprzedstawiciele
tzw.szkołymegarejskiejzałożonejprzezEuklidesa,celeichniebyłyjużjed-
naktakszczytne.Szkołamegarejskazasłynęłabowiemzpejoratywnierozu-
mianejerystyki,czyliumiejętnościprowadzeniasporówiwygrywaniaichbez
względunato,gdzieleżyprawda.Wartojednakwtymmiejscuwspomnieć
okilkuparadoksachnaturylogicznej,sformułowanychprzezprzedstawicieli
tejszkoły,abyuzmysłowićsobie,jakpotężnąbroniąwsporzemożebyćnżela-
zne”rozumowanie,nawetjeślijegocelizastosowaneargumentyzasługująna
negatywnąocenęetyczną.
paradoks
kłamcy
logika
Najbardziejznanymparadoksemsformułowanymprzezmegarejczyków,
akonkretnieEubulidesa,jesttzw.paradokskłamcy.Pierwotnieparadoksten
dotyczyłmieszkańcówKrety,októrychpowszechniesądzono,żesąwierutny-
mikłamcami.Niebyłoponoćmożliwości,byKreteńczykowiprzeszłoprzez
gardłoprawdziwezdanie.Tymsamym,gdybyKreteńczykpowiedziałnkła-
mię”
,totawypowiedź,jakkażdawypowiedźKreteńczyka,musiałabybyć
kłamstwem.Askorowyznanienkłamię”byłobykłamstwem,toprawdamusia-
łabybyćprzeciwna,czyliKreteńczykpowiedziałbyprawdę.SkorojednakKre-
teńczykpowiedziałbyprawdę,toprawdziwamusiałabybyćjegowypowiedź,
czyliprawdąbyłoby,żeskłamał.Skorozaś,mówiącnkłamię”
,Kreteńczykby
kłamał,prawdamusiałbybyćprzeciwna,czyliKreteńczykmówiłbyprawdę.
Skorozaś…itakwnieskończoność.Historiagłosi,żeniejakiPhiletaszKos
ponoćzmarłzpowodufrustracji,iżniebyłwstanierozwiązaćparadoksu
kłamcy.
BardziejoptymistycznyparadoksEubulidesadotyczyniemożliwości…wyły-
sienia.Zgodzimysięzapewne,żejeślispotkamydowolnegoczłowieka,który
niejestłysy,iwyrwiemymutylkojedenwłoszgłowy,tonienazwiemygo
ztegopowodułysym.Tymsamymmusimyuznać,żeutratajednegowłosa
niepowodujejeszczełysiny.Wyobraźmysobieteraz,żeustawiamywszeregu
mężczyzn,zktórychpierwszyjesthippisemwkwieciewieku,akażdykolejny
maojedenwłosmniejniżpoprzednik.Skoropierwszyzmężczyznniejest
łysy,adrugimaojedenwłosmniej,to-zgodnieztym,cozostałopowiedzia-
newyżej-drugiteżniejestłysy.Skorodruginiejestłysy,atrzecimatylko
ojedenwłosmniej-apowiedzieliśmy,żeutratajednegowłosauczłowieka,
któryniejestłysy,łysinyniepowoduje-totakżenienazwiemygołysym.
Wtensposóbbardzoszybkodotrzemydokońcanaszegoszeregu,gdziezoba-
czymydżentelmenazupełniepozbawionegoowłosienia,lecznadalniebędzie-
mygomoglinazwaćłysym!
Jakwidzimy,logikamożebyćpomocnawżyciu.Czymjednakonajest?Samo
słowonlogika”wywodzisięzgreckiegológos,któreznaczyłotyleconmowa”
,
nsłowo”
,nwypowiedź”
,nmyśl”itd.Owawielośćznaczeńterminunlogika”
