Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Mikrokosmiczneodbicienajważniejszychnurtówżyciażydowskiegoepo-
ki1-otonajkrótszacharakterystykalosówAwrahamaBeraGotlobera(1811-
1899).TegoXIX-wiecznegopoetę,pisarza,tłumacza,nauczyciela,redaktora,
wydawcęipamiętnikarzakształtowałazarównotradycyjnareligijnaorto-
doksja,jakimistycznenurtyjudaizmu(kabała,chasydyzm),atakżeżydow-
skamyśloświeceniowa(haskala).Tworzyłpohebrajskuiwjidyszwepoce,
wktórejhebrajszczyznastawałasięnarzędziempropagandowymrodzą-
cejsięnowoczesnejżydowskiejtożsamościnarodowej,ajidysz,nazywa-
nyżargonemiuznawanyzaflzepsutą”niemczyznę,powoliemancypował
sięjakopełnoprawnyjęzykoraztworzywodiasporowejliteraturypięknej.
Gotloberbyłświadkiemznaczącychprzemiantechnologicznych,społecz-
nychikulturowychswoichczasów-odrozwojuprasyikomunikacjido
postępującejsekularyzacji.Wspomnieniazjegobogategowdoświadczenia,
niemaldziewięćdziesięcioletniegożycia-publikowaneniegdzieindziej
jakwłaśniewprasie-sąnietylkocennymzabytkiempamiętnikarstwa
żydowskiego,lecztakżeprzedewszystkimzbioremfrapującychobrazów
zżyciafldługiegowiekuXIX”.
ŻycieitwórczośćAwrahamaBeraGotlobera
ŻycieGotloberaprzypadłonaczasywyjątkowegofermentuwspołeczności
żydowskiej-fermentureligijnego,obyczajowego,kulturowegoipolityczne-
go.NapoczątkuXIXstuleciajednymzpowodówprzemianbyłchasydyzm-
ekstatyczno-mistycznyruchwłoniejudaizmu,zrodzonyzaledwiekilkadekad
wcześniej.Chasydyzmszybkozyskiwałzarównonowychzwolenników,jak
iwrogów.Cidrudzy,zwanimitnagdami,bylireligijnymikonserwatystami
sprzeciwiającymisięreformomdogmatycznymiobyczajowym,jakiepropo-
nowałnowyruch.IzraelskiliteraturoznawcaReuwenGoldberg(1913-1983)
zauważa,żepokolenieprzedGotloberempamiętałojeszczeczasy,wktórych
żyliidziałaliinspiratorzypowstaniaobustronnictw:BaalSzemTow(właśc.
1
TheGoldenTradition.JewishLifeandThoughtinEasternEurope,red.L.S.Dawidowicz,Boston1968,s.113.
IX
ŻycieitwórczośćAwrahamaBeraGotlobera
