Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dówwymuszałyokoliczności,takiejakchoćbywspomnianepogromyzlat
osiemdziesiątych,którychlogicznymnastępstwembyłzwrotwkierunku
syjonistycznym,kuideiwłasnejpaństwowościżydowskiej.
WokółWspomnieńzmoichlatmłodzieńczych
WspomnieniaGotlobera,pisanezprzerwamiprzezbliskopółwieku72,
anastępnieopublikowanewodcinkachnałamachlwowsko-warszawskie-
goperiodykuflHa-Bokeror”(1879-1886),sąeklektycznymtreściowoistyli-
stycznieopisemdzieciństwaimłodościautoranatlewewnątrzżydowskich
konfliktówświatopoglądowychpierwszejpołowyXIXwieku.Kluczowe
wydarzenia,którymAbagpoświęcanajwięcejuwagi,toedukacjawszko-
leiwdomu;ślub,anastępnierozwódzJehudit;pierwszadalekapodróż
iśmierćojca.Gotloberniestroniodobszernychdygresjibędącychapoteo-
ząrozumu,krytykąchasydyzmuorazdrwinązzabobonów.Tekstproza-
torskiprzeplatawierszamiipoematamiocharakterzeautobiograficznym,
awłasnewspomnieniamieszazhistoriamizasłyszanymilubwyczytanymi
wnajróżniejszychźródłach.Wybranescenyzżyciaodmalowujezfotogra-
ficznądokładnością,innymznówwydarzeniompoświęcaniewieleuwagi.
Bynadaćopisowibardziejemocjonalnycharakter,stosujezjadliwą,gorzką
satyręierudycyjnydowcip.Słynnejestjegowspomnienienaukiwchede-
rze,spuentowaneprzezŁastikasłowami:
Wydajemisię,żetrudnoobardziejponureświadectwo,obardziej
wstrząsającyiprzepojonynienawiściądośredniowiecznegosposo-
buwychowaniadokumentwżydowskiejliteraturze.Możejedynie
PolskichłopiecLineckiegonaturalistycznymopisemsystemuwycho-
wawczegomógłbyrywalizowaćzpamiętnikamiGotlobera73.
Hiperboliczneprzedstawieniechederujakosiedliskaciemnotyiprze-
mocymogłobyćpodyktowanerzeczywistątraumązdzieciństwa,mogło
jednakwynikaćrównieżztypowejdlaautorówhaskalowychtendencji
ukazywaniatradycyjnejszkołyżydowskiejwskrajniezłymświetle,celem
zniechęceniaodbiorcówdoedukacjiwtymkształcieiprzyspieszenia
72
GotloberzacząłspisywaćWspomnieniazmoichlatmłodzieńczychniepóźniejniżw1845r.(byćmoże
jeszczeprzed1834r.)ikontynuowałpraceconajmniejdolat80.XIXstulecia,przygotowującnowe
materiałyorazredagująctekstysprzedlat.Zagorodskiodnotowuje,żegdywjesieniżyciaAbagmiesz-
kałwDubnie,nabieżącowysyłałstamtąddodrukukolejnefragmentywspomnień;por.R.Goldberg,
Mawo,s.33;I.C.Zagorodski,AwrahamBerha-Kohen…,s.313.
73
S.Łastik,ZdziejówOświeceniażydowskiego,s.233.
XXIX
WokółWspomnień…
