Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StatuspolskiegoemigrantawdrugiejpołowieXXwieku
23
ZSRR,gdziewydałparęzbiorówpoetyckich,uczestniczyłwdyskusjachipolemikach
literackichnałamach„KulturyMas”35.
ZostałaresztowanyprzezNKWDiskazanynakaręśmierciw1937roku.
WitoldWandurski,założycielidyrektorScenyRobotniczejwŁodzi,zaswojerewo-
lucyjneprzekonaniazostałaresztowanywPolscewroku1928.Zwolnionyzwięzienia,
rokpóźniejwyjechałdoZSRR.PrzezparęlatbyłdyrektoremTeatruPolskiegowKijo-
wie.PrzygotowywałprzedstawienieSnusrebrnegoSalomei.AresztowanywMoskwie
w1933roku,oskarżonyopolskinacjonalizm,wrokunastępnymskazanynakaręśmier-
ciirozstrzelany36.
BrunoJasieński,aresztowanyw1929rokuweFrancjizaPalęParyżipowiązania
zfrancuskimruchemkomunistycznym,wydalonyztegokraju,przybyłstatkiemdoLe-
ningraduw1930roku.ZostałczłonkiemWKP(b),redaktorem„KulturyMas”imie-
sięcznika„InostrannajaLitieratura”.Publikowałutworyliterackie,wśródnichpowieść
Człowiekzmieniaskóręutrzymanąwpoetycerealizmusocjalistycznego,wjęzykuro-
syjskim.W1937rokuzostałaresztowanyprzezNKWD,rokpóźniejskazanynaśmierć
irozstrzelany37.
WtymczasieNikołajJeżowzgromadziłwystarczającymateriał,byzameldowaćSta-
linowiowykryciudużegoiszerokorozgałęzionego,zorganizowanegoprzezPolaków
spiskuprzeciwZSRR.ZaangażowaniweńmielibybyćPolacyusytuowaniwKomitecie
CentralnymWKP(b),wArmiiCzerwonej,worganachNKWD,atakże„inniprzybysze
zPolski”.
9sierpnia1937rokuBiuroPolityczneWKP(b)zatwierdziłoprzedstawionyprzez
Jeżowarozkaznr00485,namocyktóregorozpoczęto„polskąoperację”.Podpisanypod
nimLudowyKomisarzSprawWewnętrznychZSRRiKomisarzGeneralnyBezpieczeń-
stwaPaństwowegoNikołajJeżowrozkazywałaresztowaniem.in.„uciekinierówzPol-
ski,niezależnieodczasuprzejściadoZSRR,emigrantówpolitycznychiwymienionych
zPolskąwięźniówpolitycznych”.
„Polskaoperacja”pojawiałasięwprocesachNKWDjeszczew1939roku.Końcowe
sprawozdanie,datowanena10sierpnia1938roku,zawierałoinformacjęoaresztowaniu
134519Polaków38.
35Zob.MarianStępień,ZagadnienialiterackiewpublicystycePoloniiradzieckiej1918–1939,Wroc-
ław–Warszawa–Kraków1968.
36Zob.PiotrMitzner,WidmoPOW,„Karta”1993,nr11.
37Zob.PiotrMitzner,Śmierćfuturysty,„Karta”1993,nr11.
38Zob.NikitaPietrow,OperacjaNKWD,„Karta”1993,nr11.
