Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
I.Wprowadzenie
Oczywiście,określeniecechamożeteżbyćużywanewznaczeniuszerokim,jako
hiperonimpostaw,skłonności,dyspozycjiiin.Naprzykładokreśleniacechaipostawa
bywająstosowanezamienniewodniesieniudoniektórychprzeżyć(choćbypychyczy
poczuciagodności-zob.Grzegorczykowa2012i:84)-zarównowopracowaniach
specjalistycznych,jakiwjęzykuogólnym.NaprzykładdokategoriiCECHwłącza
pychęjakocharakterystycznąwłaściwośćopisywanejpostacinadawcazdania:
[2]Jakuczynaspismo[ś],szatanacechujepycha.[NKJP:A.Sapkowski,2002,Narrentum,
książkalit.],
aleraczejpostawąokreślilibyśmystanwolitywnyidyspozycjędookreślonychdziałań
prezentowanepodnazwąpychywponiższymfragmenciewypowiedzi,nawetjeśli
możnabytuzastosowaćtakżeogólniejszącechę:
[3]Mickiewiczzaswójgłównygrzechuważałpychę.Aleniebyłatopychaliteracka.Chodzi
raczejojegochęćwpływanianalosyludzi,nalosyświata,takżezacenęwchodzeniawkon-
fliktzBogiem.(NKJP:P.Goźliński,1998,Rokwieszcza,nGazetaWyborcza”,16.10.1998,
dziennikpubl.).
Tegotypuprzykłady,wskazującenamożliwośćzastosowaniaróżnychhiperonimów
wodniesieniudodanejnazwyprzeżyciaemocjonalnego,dowodząistnieniaalter-
natywnychsposobówujmowaniadanegodoświadczeniaemocjonalnegozapomocą
języka,zależnychzjednejstronyodkonwencjijęzykowej,alezdrugiej-podyktowa-
nychwymogamikontekstuidyskursuorazsubiektywnymiintencjamiipreferencjami
nadawcywypowiedzi(por.Lewandowska-Tomaszczyk2010b:2;Niebrzegowska-
-Bartmińska2015:21).
Ponieważniektórychtrwałychstanówsamoświadomościowychnieokreślasię
jednakwpolszczyźnieogólnejmianempostaw,aujmujesięjewyłączniejakocechy
(np.nieśmiałość),dlategowprowadzamytutajjakoodrębnyodpostawytermincecha
emocjonalna,obejmującnimm.in.takiekategoriezjawisk,jaknieśmiałość(itym
samymmodyfikujemynasząwcześniejsząpropozycjęterminologicznąprzedstawioną
[w:]Mikołajczuk2009).
Wśróduczućdługotrwałychobokpostawwystępująteżnastroje,którychreprezen-
tantównieznajdujemyjednakwobrębiekategoriiprzeżyćsamoświadomościowych,
dlategopozostająonewtymopracowaniupozazakresemnaszegozainteresowania
(oichrozumieniuzob.np.Mikołajczuk2009:109).
Jużwtymmiejscunależyrównocześniezaznaczyć,żerozumieniedanejnazwy
przeżycia(np.dumy)jakoodnoszącejsiędouczuciakrótkotrwałego,postawyemocjo-
nalnejczyuogólnionejcechymożebyćefektemróżnegoprofilowaniaprzeznadawcę
treścibazowychdanegokompleksupojęciowegoiuwidoczniasięczęstodopierowszer-
szymkontekściewypowiedzi(por.Puzynina2000:21;Mikołajczuk2009:110-111)3.
3
Wdalszejczęścipracybędziemystosowaćpowyższeterminyzgodniezzaproponowanymitu
definicjami(np.wwyrażeniu:uczucia,wtympostawy).Niekiedyjednakwprowadzamyszereg:uczucia,
postawyicechyemocjonalne,abywyeksponowaćodmiennetreścilubperspektywyopisu:a)uczucia(użyte
