Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
AnzelmzCanterbury
„chcielirównież,byniepominąćodpowiedzinaobiekcje,któremogąsiępoja-
wić,nawetgdybybyłynajprostszeiwyraźniegłupie”.Metodataka,towyraźna
zapowiedźtego,copotembędziestanowiłoistotęmetodyscholastycznej:racjo-
nalneujęciewszelkichaspektówdanegoproblemu,bezpomijanianawetba-
nalnychzarzutów,któremogąbyćpostawione.WMonologionieAnzelmszuka
uzasadnieniaistnieniaBoga,wychodzącodstwierdzeniaistnieniaróżnychstop-
nidoskonałościwstworzeniach.Podobnąspekulacjęmetafizycznąznajdujemy
uBoecjuszawjegoOpocieszeniujakiedajefilozofia.
Proslogion(pierwotnytytuł:Fidesquaerensintellectum–Wiaraposzukują-
cazrozumienia),napisanywlatach1077-1078,podejmujeproblematykęporu-
szonąwMonologionie.Zmieniasięjednakwtymdzielesposóbargumentacji:
Anzelmszukatujednegoargumentuapriori,przekonywającegooistnieniu
Boga.WewstępiedoProslogionu,Anzelmokreślaceltejpracynastępująco:
„Kiedyjużpodwpływemprzynaglającychmniepróśbniektórychbraci,wyda-
łempewnedziełkojakoprzykładmedytacjinadracjonalnościąwiary,prowa-
dzonychprzezkogoś,ktocichozsobąsamymrozprawiając,wydobywanajaw
to,czegoniezna(...),zacząłemsięzastanawiać,czyprzypadkiemniemożna
byznaleźćjednegoargumentu,którypozasobąsamymniewymagałbyżadnego
innegodowykazania,żejestsłuszny,isamjedenwystarczałbydostwierdze-
nia,żeBógnaprawdęjestiżejestnajwyższymdobrem”.Tenjedenargument
Anzelmpodajewdrugimrozdzialeswegodzieła:„Awięc,Panie,któryudzie-
laszzrozumieniawierze,dajmi,bymzrozumiał,nailetouważaszzawskazane,
żejesteś,jakwtowierzymy,ijesteśtym,wcowierzymy.Awierzymyzaiste,
żejesteśczymś,ponadconiczegowiększegoniemożnapomyśleć”.Anzelm
nazywaBoga:„czymś,ponadconiczegowiększegoniemożnapomyśleć”
(aliquidquomaiuscogitarinequit).Anzelmzdajesobiesprawę,iżbytpo-
myślanyistniejetylkowintelekcie(esseinintellectu)iwcaleniemusiistnieć
wrzeczywistości(inre),alejeślibyttakiistniejetylkowintelekcie,toniejestto
aliquidquomaiuscogitarinequit,bowówczascokolwiekistniejącegoinreby-
łobywiększeodtego,cojesttylkoinintellectu,azatemaliquidquomaiuscogi-
tarinequitmusizkoniecznościistniećinre,jeślimatobyćrzeczywiściealiquid
quomaiuscogitarinequit.Argumentten–odczasówChristianaWolffa(zm.
w1754r.)–jestnazywany„ontologicznym”.Anzelmwswoimposzukiwaniu
jednegoargumentuwychodzizestanowiskawiaryinajejpodstawieprzyjmu-
jącistnienieBogajakocośrzeczywistego,szukajedynieracji(ratio),którapo-
zwoliłabymuzrozumiećkoniecznośćistnieniabytuBożego.UjęcieBogajako
