Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
AnzelmzCanterbury
ficzno-teologicznejwskazujekierunekrozwinięciapostulatuBoecjuszaidaje
scholastycejasnewytycznedlazastosowaniadialektykiwrozstrzyganiuprob-
lemówteologicznych:punktemwyjściaiodniesieniajestzawszeObjawienie
–PrawdaBoża,którąnależyprzyjąćjakonajwyższąrację,abypotem,zapo-
mocąrozumu,zgłębićtęprawdęwsobie.WCurDeushomo,Anzelmpoda-
jejeszczejednąrację,dlaktórejwsprawachPrawdyObjawionejniemożna
pominąćaspekturacjonalnego,dlaAnzelmabowiem„samawolaBożanigdy
niejestnieracjonalną”.ZarównoAugustynjakiBoecjuszuwrażliwiliAnzelma
naproblemrelacjiwiaryirozumu.Postulatboecjański:„Połącz,jeślitomoż-
liwe,wiaręzrozumem”chroniłAnzelmaprzedwłączeniemsięwspórdialek-
tykówzantydialektykamiizajęciemwtejsprawiektóregośzeskrajnychstano-
wisk,takjaktomiałomiejscewwypadkuBerengaraczyPiotraDamianiego.
Anzelm,podobniejakiAugustyn,zajmujesięrównieżzagadnieniem
prawdy.Wlatach1080-1085napisałOprawdzie–dziełowformiedialogu,
poświęconetemuzagadnieniu.Maonospecyficzniemetafizycznycharakter.
AnzelmjakopunktwyjściaprzyjmujetezęwziętązObjawienia:prawdatoBóg.
DlaAugustynaprawdawiązałasięzistnieniem:„Prawdziwewydajemisiębyć
to,cojest”idlategochciał,jaktopodkreślawSolilokwiach,tylko„poznać
Bogaiduszę”–Boga,ponieważjakonajpełniejistniejący,jestOnzarazem
pełniąprawdy,duszęnatomiastdlatego,żetoonaumożliwiłabymupozna-
nieBoga-Prawdy.AnzelmrozwijatoujęcieAugustyna,traktującprawdęjako
pewnąjakość,którąmożnapostrzegaćtylkoumysłem:„Prawdajesttopra-
wośćpostrzegalnajedyniedlaumysłu”.Taanzelmiańskadefinicjaprawdy,jak
równieżinnawypowiedź,wrozdzialeVIOprawdzie(„Niesądzę,abyprawda
lubfałszwystępowaływzmysłach,leczwmyśleniu”),wskazywałybynato,
żeAnzelmumieszczasiętutajwtradycjiarystotelesowskiej,Arystotelespowia-
dabowiemwIVrozdzialeVIksięgiMetafizyki,że„fałsziprawdanieznajdują
sięwrzeczach(...)leczwmyśli”.StanowiskoAnzelmawiążeelementymyśli
AugustynaiArystotelesa,podkreślającto,cojegozdaniem,jestistotnącechą
prawdy,mianowiciepoprawność(rectitudo).Poprawnośćzachodziwtedy,
kiedymiędzytym,cojest,atym,coorzeczymyślimy,panujezgodność:„gdy
[prawda]oznaczaistnienietego,cojest,podwójnieczynito,copowinna,gdyż
oznaczazarównoto,żeprzyjmujeznaczenie,jakteżto,doczegozostałazasto-
sowana”(Oprawdzie,rozdziałII).
ZzagadnieniemprawdyściślewiążeAnzelmzagadnieniesprawiedli-
wości.Zarazpodefinicjiprawdy,podanejwrozdzialeXI,wrozdzialeXII
